Carnaval en Crash

Carnaval ligt weer achter ons. Voor veel mensen de gelegenheid om eens lekker te ontspannen. Dat geldt ook voor mij. Een traditie, vooral in Limburg. Carnavalisten houden de gevestigde orde en instituties op spottende wijze een spiegel voor, maken er parodieën van. Ze proberen het leven met humor te relativeren. Dat kan tot ontspanning leiden en gezond zijn. Sommige carnavalsverenigingen zijn echter zelf instituten geworden en horen inmiddels tot de gevestigde orde. Ze kunnen bijna alles relativeren, behalve zichzelf. Dan zie je groepen mannen ( en hier en daar ook al wat vrouwen ) in strakke pakken, versiert met veel medailles, en steken – soms met pauwenveren – op hun hoofd belangrijk doen. De gevestigde orde van de carnaval. Misschien wordt het tijd voor een parodie op de parodisten.

En dan de crash. Vluchtnummer TK 1951 van Turkish Airlines, zonder Henk Westbroek en met twee meiden van Halal, afkomstig uit Istanboel, stort neer op een omgeploegde boerenakker in de buurt van Schiphol. Gelukkig overleven de meeste passagiers deze ramp. Vier Amerikanen en vijf Turken, waaronder de piloten, laten het leven. Wat volgt zijn enkele typisch Nederlandse reacties. Allereerst wordt door het journaille meteen de suggestie gewekt, dat Turkish Airlines wel een derderangs luchtvaartmaatschappij zal zijn, die ergens op een zwarte lijst staat. Tenslotte is Turkije geen lid van de EU en dus een ontwikkelingsland. Niet eerst vragen en luisteren, maar meteen oordelen. Dat is wat communicatiedeskundigen kennelijk tegenwoordig doen.
En vervolgens komt ons onvolprezen Openbaar Ministerie (OM) meteen in actie. Ze zijn er als de kippen bij om te gaan bepalen wie het schuld is. Als ze de schuldige(n) gevonden hebben, hakken ze die de kop af en het probleem is opgelost. Nee, geef mij dan maar Pieter van Vollenhoven van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Wat stijfjes, maar wel karakter. Die weigert de zwarte doos af te staan. Zijn team heeft die eerder gevonden dan de rechercheurs. De doos wordt nu in Parijs onderzocht. Wie hem heeft gevonden mag ‘m houden! De Onderzoeksraad zoekt niet naar schuldigen, maar naar oorzaken. Zodat we iets kunnen leren en mogelijk in de toekomst kunnen voorkomen, dat die oorzaken weer tot zo’n ramp leiden. Het OM en de Onderzoeksraad rollen nu ruziënd over straat. Waar een klein land groot in kan zijn!

Crisis, dat zijn wij !

Wat is dat eigenlijk, een crisis? Een definitie! Een zware noodsituatie, waarbij het functioneren van een stelsel, zoals bijvoorbeeld het bankenstelsel, ernstig verstoord raakt. Een moment van de waarheid, waarop beslissingen genomen moeten worden die van grote invloed zijn op de toekomst. En een recessie? Een cijfer? De groei van het bruto binnenlands product is gedurende twee opeenvolgende kwartalen negatief.
Enkele mensen hebben deze begrippen bedacht en de wereld in geslingerd en vele mensen nemen ze klakkeloos over, want we zijn nu eenmaal kuddedieren, die goed zijn in papegaaien.
Het is net alsof het ons allemaal overkomt. Alsof we er niets aan kunnen doen. Alsof de stelsels die we zelf bedacht hebben er met ons vandoor gaan zonder dat we er nog invloed op hebben. Als we onszelf wegdenken, zou er nooit een crisis zijn. Wij veroorzaken die zelf, maar weten niet hoe we dat doen. Niemand, met uitzondering van enkele verlichte geesten waar niemand naar luistert, heeft deze crisis, deze recessie aan zien komen. Merkwaardig. Wij kennen de werking van onze eigen systeempjes niet meer. Misschien moet het allemaal weer wat simpeler, zodat we het zelf weer begrijpen. ‘Je kunt niet uitgeven wat je niet hebt,’ zei mijn moeder altijd. Ze spaarde voor ze iets kocht. Wij hebben van de banken geleerd, dat het beter is eerst te kopen en dan pas te sparen. We hebben geleerd met schulden te leven. Hoe meer schuld, hoe rijker je bent. Schuld is een statussymbool geworden. Wij hebben ons dat wijs laten maken door enkele graaiers, die nog nooit van het begrip solidariteit gehoord of dat wel heel erg diep weggedrongen hebben. Mensen , die voor zichzelf een zo groot mogelijk deel van de gezamenlijke koek willen hebben. Nooit genoeg. Altijd meer. Ten koste van alles. Het zijn mensen die dat doen. Geen stelsels of systemen. Omdat we het wel leuk vonden hebben we die mensen hun gang laten gaan. We spiegelen ons aan de verkeerde categorie. De rijken, de machtigen, de hebbers. Daarom gaat het mis. En als het mis gaat zijn de rijken, de machtigen, de hebbers in geen velden of wegen te bekennen. Dan worden de volgers, de kuddedieren, het slachtoffer. Die verliezen hun baan, omdat er anders niet meer verdiend wordt. De aandeelhouders willen winst. Het zou mooi zijn als dat streven gepaard zou worden met verantwoordelijkheidsgevoel. Medeverantwoordelijk zijn we allemaal.

Coma

De afgelopen week had ik wat moeite met nuanceren. Ik kon maar moeilijk nuanceren wat er in Italië gebeurde rondom Eluana Englaro en haar vader. Zich politicus noemende respectloze lijkenpikkers, die respect eisen zonder het te tonen en zich er vervolgens over verbazen dat ze het steeds minder krijgen, voeren over de rug van een vrouw die zeventien jaar in coma ligt een debat over respect voor het leven. Ook Nederlandse politici spelen in het Limburgse Echt - Susteren voor Sinterklaas. Ze delen, zonder goedkeuring van de gemeenteraad, gemeenschapsgeld uit aan bevriende clubjes en doen alsof dat de normaalste zaak van de wereld is. De arrogantie druipt er vanaf.
En toen was er ineens weer Wilders. De nieuwe Engelandvaarder. Alleen deze keer een onwelkome. Geert kon zich zo’n kans natuurlijk niet laten ontglippen. Dat scheelt al gauw weer een zeteltje of drie. Daar heeft hij wel een retourtje Londen voor over. De Britten waren gauw klaar met ‘m. Een brief, een uurtje detentie en wegwezen. Ik kreeg zowaar begrip voor de journalisten. Die Wilders zorgt toch maar mooi voor nieuws. Je kunt niet om ‘m heen. Teveel water in Marokko, te veel vuur in Australië of een Amerikaanse satelliet en een uitgewerkte Russische sonde die in de ruimte symbolisch op elkaar knallen, daar kun je nauwelijks iets mee. Maar Wilders , dat is andere koek. In Italië mag ie volgende week gewoon binnen en daar zwijgen ze die gebeurtenis grotendeels dood. Hij krijgt er weer een prijs als held van de vrije mening. Ik vermoed dat hij enigszins teleurgesteld zal zijn, dat die lijkenpikkers daar er over zijn rug geen nummer van maken. Hij kan natuurlijk proberen de Italianen ervan te overtuigen, dat de Britten de vrije meningsuiting kunstmatig in coma gebracht hebben.

Luisteren en vertrouwen

In ziekenhuizen is er nogal eens onenigheid tussen artsen en verplegend personeel. Ze hebben – vooral achter elkaars rug – geen hoge pet op van elkaar. Nog niet zo lang geleden sprak ik met een verpleegkundige uit Iran, die al zestien jaar in Nederland woont en werkt. Ik vroeg haar wat haar als belangrijkste verschil tussen de twee culturen opgevallen was. Ze antwoordde, dat in het Iranese ziekenhuis waar ze werkte de artsen de verpleegkundige medewerkers als hun ogen en oren beschouwden. Artsen vroegen verpleegkundigen voortdurend naar hun mening. Eigenlijk helemaal niet zo gek als je bedenkt dat de verpleegkundigen veel meer contact met patiënten hebben dan de artsen. Haar ervaring met Nederlandse artsen was tegengesteld. Die luisteren niet en hechten geen waarde aan de mening van verpleegkundigen. Eigen initiatieven worden niet op prijs gesteld. De KNMG, koepelorganisatie van artsen, onderschrijft het probleem. Uit onderzoek is gebleken dat Nederlandse artsen geen goede luisteraars zijn. Ze onderbreken hun patiënten gemiddeld na 16 seconden al voor de eerste keer. Verpleegkundigen en patiënten zitten in hetzelfde schuitje. Er wordt niet naar hen geluisterd. De meeste klachten in ziekenhuizen gaan over bejegening. Slechte communicatie. Ontbrekend vertrouwen. Onvoldoende gebruik maken van elkaars kwaliteiten, kennis en vaardigheden. Het meest fnuikend is misschien nog wel dat artsen onvoldoende aangesproken worden op hun gedrag. Middeleeuwse managementpraktijken zijn in ziekenhuizen nog aan de orde van de dag. Daardoor ontstaat betrokken apathie bij veel medewerkers. Die zijn zeer betrokken bij hun patiënten en steken hun middelvinger op naar de ziekenhuisorganisatie. Weinig wij-gevoel, te weinig trots of fierheid, zoals de Belgen zo mooi zeggen, zijn het gevolg. Veel negatieve energie. Maar gelukkig worden de meeste patiënten toch nog beter.

Het zal je maar gebeuren!

De EO – achterban staat op zijn achterste benen. Andries Knevel, BN-er en in 1979 in Utrecht afgestudeerd als theoloog, is van zijn geloof gevallen. Hij heeft zijn eigen kinderen en ook de gelovigen, de kijkers en luisteraars tijdenlang voorgehouden, dat god de wereld in zeven dagen ( inclusief rustdag ) geschapen heeft. Daar heeft hij spijt van. Aan het begin van het Darwin herdenkingsjaar 2009 tekent Knevel op de televisie een verklaring, waarin hij zich bekeert tot de evolutietheorie van Darwin, die in 1859 ‘On the Origin of Species’ publiceerde. Darwin veronderstelt dat het leven op aarde kon ontstaan in een , door veel zonlicht, verwarmde poel, waarin zich de vis ontwikkelde,waar wij uiteindelijk van afstammen. Er spelen twee dingen door elkaar. Het ontstaan van de aarde en het ontstaan van leven op aarde. De gelovigen ( creationisten ) gaan ervan uit dat god zowel de aarde als het leven daarop geschapen heeft. De Darwinisten geloven in de evolutietheorie, maar weten nog geen antwoord op de vraag hoe de aarde ontstaan is. Geloven speelt daarom in beide benaderingen een rol. Het is maar wat je wil geloven, wat je waarschijnlijker acht. Verder dan een veronderstelde oerknal zijn we met betrekking tot het ontstaan van de aarde ook nog niet. In de loop van de geschiedenis, zoveel is wel duidelijk, hebben de gelovigen al een aantal bittere pillen moeten slikken. Toenemende kennis leidt tot minder geloof. Als we alles weten hoeven we niets meer te geloven. Zullen we ooit alles weten? Of blijft er altijd wel iets te geloven over? In ieder geval voorlopig wel en dus kan Andries Knevel zeggen, dat je best orthodox christen kunt zijn en tegelijkertijd de evolutietheorie waarschijnlijker vinden. Ik vind, dat de twijfel hem siert. Die bewijst dat hij bereid is na te blijven denken en zich niet wil verliezen in dogmatisme. Soms vraag ik me wel eens af, waar al dat nadenken over begin en einde toe dient. Kunnen wij – omdat we zelf eindig zijn – niet oneindig denken? Accepteren dat iets er altijd al was en nooit zal eindigen en zich slechts in verschillende vormen voordoet. Dat wij zelf niet meer zijn, dan een nietige toevalligheid in die eeuwigheid. We zijn toevallig, door voor ons gunstige omstandigheden, ontstaan en zullen wellicht ooit, door welke oorzaak in of buiten onszelf gelegen, weer vergaan.

Op weg naar een nieuwe liefde!

Vandaag hebben de fans van Fortuna Sittard en Roda JC een condoleanceregister geopend op het wereldwijde web. Volgens de krant hebben al honderden mensen een reactie geplaatst op het ‘overlijden’ van beide clubs. In de auto dacht ik toevallig vandaag, dat de reactie van heel veel mensen te vergelijken valt met het verlies van een geliefde die - op niet natuurlijke wijze - om het leven gebracht is. In een eerste opwelling hebben veel mensen dan de neiging om de dader in hun vingers te willen krijgen en die dan zelf een kopje kleiner te maken. Tegen- gedrag wordt nu eenmaal heel snel en natuurlijk met tegen- gedrag beantwoord. Wie een klap krijgt zegt niet gauw dank-u-wel. Het lijkt alsof de grond onder je voeten weggeslagen is en er geen toekomst meer bestaat zonder de verloren liefde. Er is tijd nodig om het verlies te verwerken en tot de ontdekking te komen, dat het leven verder gaat en dat datzelfde leven de mogelijkheid voor een nieuwe liefde in zich bergt, zonder dat je de oude hoeft te vergeten. Iedereen heeft dierbare herinneringen. Een mooie nieuwe club is een mogelijkheid voor een mooie nieuwe liefde. Maar eerst het verlies verwerken. Emoties uiten is in dat proces normaal.

Op weg naar een nieuwe identiteit!

Laten we een nieuwe vijand zoeken. Gezamenlijke vijanden verenigen het volk. Kunnen we een gezamenlijke vijand buiten Limburg vinden? PSV of misschien beter iets verder weg Ajax. Of AZ. Het beste is misschien wel FC Groningen. Daar wil toch niemand heen om te vechten. Limburg bestaat niet. Die gedachte kwam bij me op toen ik alle commentaren op de voorgenomen fusie ( of is het toch een overname ) van Fortuna Sittard en Roda JC las. De nuance in de commentaren viel me mee. Voetbal is emotie, is identificatie, is gezonde rivaliteit. Maar het is ook verstand en verantwoordelijkheid. Dat is een moeilijke combinatie. Je moet een groot mens zijn om tegelijkertijd met je hoofd in de wolken en met beide voeten op de grond te staan. Liever failliet dan fuseren. Mijn hart wordt uit mijn borst gerukt. De club is van de supporters en niet van de bobo’s. Leedvermaak in Maastricht en Venlo. Berusting in Sittard. Woede in Kerkrade. Emotie en identificatie. Is dit nieuws? 960.000 Limburgers interesseert het helemaal niets. Op naar een nieuwe toekomst. Verstand. Relativering. Verantwoordelijkheid. Veel commentatoren hebben geen identiteit. Ze verschuilen zich achter veel- of nietszeggende pseudoniemen. Alsof ze schrikken van hun eigen taalgebruik, alsof ze weten dat ze fatsoensgrenzen overschrijden. Maar ja, het lucht zo lekker op. Anoniem worden in de massa, die zich collectief misdraagt, geeft een gevoel van veiligheid en rechtvaardiging.
Bijna elke week luister ik wel een keer naar een Rowwen Hèze. Soms is het beter iets moois te verliezen, dan dat je het nooit hebt gehad, zingen ze. En heel Limburg brult mee. Van noord tot zuid. Het is een kwestie van geduld, die Limburgse identiteit.

De schoen als politiek projectiel

Sinds Nikita Chroesjtsjov is de schoen een belangrijk politiek wapen. Hij sloeg er op 12 oktober 1960 mee op tafel in een vergadering van de Verenigde Naties. De interpretaties over de aanleiding tot van deze historische gebeurtenis verschillen. De schoen raakte vervolgens enigszins op de achtergrond. Maar sinds 14 december 2008 beleeft hij als politiek projectiel een revival. In het kantoor van de eerste minister van Irak, Noeri al-Maliki, kreeg ex-president George W. Bush er maar liefst twee naar zijn hoofd. Van een journalist. Ze misten allebei doel, maar de boodschap was duidelijk. Tenminste voor de Arabische wereld, want daar is het gooien met schoenen een teken van minachting. In het westen werd er min of meer besmuikt om gelachen. Vandaag vloog in de universiteit van Cambridge een schoen in de richting van de Chinese premier Wen Jiabao. Een sportschoen deze keer. Van een student. Ook die miste zijn doel. Het waren duidelijk geen honkballers, die werpers. Nee. Politicus, journalist, student. Het zijn niet de minsten die met schoenen slaan of gooien om hun argumenten kracht bij te zetten. Arme mensen gooien niet met schoenen. Die zijn veel te blij dat ze een paar aan hun voeten hebben. Ze zouden wel gek zijn om die van zich te werpen. Het daderprofiel van de schoenenwerper wijst dus in de richting van de categorie beter gesitueerden. Je moet een beetje doorgeleerd hebben om tot zo’n daad te komen. Bij Chroesjtsjov was niet helemaal duidelijk of hij nu beledigd was of alleen maar de aandacht van de voorzitter wilde trekken omdat hij zich genegeerd voelde. De journalist en de student waren duidelijk boos. Journalisten worden geacht zo objectief als maar enigszins mogelijk verslag te doen van de feiten. Dat lukt ze tegenwoordig niet allemaal meer, want soms hebben ze liever een mening en zoeken naar bevestiging daarvan. Bush is een hond en honden krijgen nu eenmaal schoenen naar hun kop. Van studenten zou je mogen verwachten dat ze hun verstand gebruiken. Dat lukt kennelijk ook al niet meer bij iedere bolleboos. Stoer een positie innemen, zonder gehinderd te worden door al te veel feitenkennis, doet het bij menigeen goed. Geen plaats meer voor twijfel. Die Wen Jiabao is een dictator. Dat de Chinese regering er de afgelopen decennia in geslaagd is om zo’n 400 miljoen landgenoten aan de armoede te onttrekken en er daarmee onder meer voor te zorgen dat ze goede schoenen hebben is van geen belang. Dat de Chinese regering er – in tegenstelling tot de Russische in 1989 – voor kiest om eerst de zaak economisch op orde te brengen en pas daarna te democratiseren hoef je niet in je overwegingen mee te nemen. Want wij westerlingen zijn de kampioenen van de democratie en de mensenrechten. Of die mensen sterven van de honger vinden wij niet zo van belang. Als ze maar mogen stemmen en zeggen wat ze willen. Of dat een hele natie ontwricht en van de koers af brengt, waar wij ons nauwelijks in verdiept hebben, is van minder importantie. Ik blijf de dialoog, die begrip als uitgangspunt heeft en pas daarna een poging doet om begrip te ontvangen een beter instrument vinden dan het werpen met wat dan ook. Werpen werpt ons alleen maar verder terug.