Elitaire linkse hobby’s

Voor Michael Heemels, namens de PVV lid van de Limburgse provinciale staten, is kunst elitair als hij er nog nooit van gehoord heeft en als hij veronderstelt, dat zulks bij 90% van zijn provinciegenoten evenzeer het geval zal zijn.

Anton Kirkels wil, namens de VVD in hetzelfde provinciaal parlement, de cultuur dichter bij de mensen brengen. De eventuele aankoop door de provincie van de kunstcollectie van het echtpaar Eijck in Kasteel Wijlre, draagt daaraan zijns inziens niet bij.

Ik had nog nooit van Michael Heemels gehoord. En met mij vast 90 procent van de Limburgers. Heemels zal dus wel een elitair bestuurder zijn. Steun aan elitaire bestuurders kan wel geschrapt worden. Elitair bestuur is een linkse hobby. Heemels is enkel op zijn plaats beland, omdat de PVV - en met name Wilders - bij iedereen bekend is en bij 20% populair. Of populistisch? Moet ik even opzoeken ! Zijn ze populair of populistisch? Of allebei? Of geen van beide? Is de PVV populair omdat Wilders populistisch is? Of omgekeerd? Ach, laat ook maar zitten.

Anton Kirkels heeft nog wat moeite met het verschil tussen cultuur en kunst. Dat moet hij maar ergens opzoeken alvorens hij weer iets over dit onderwerp zegt. Tenminste als hij serieus genomen wil worden. Duidelijk is , dat de VVD de kunst het liefst overlaat aan de vrije markt, waarvan wij de verworvenheden in deze woelige tijden elke dag weer mogen ervaren. Zijn partij telt – moet ik even opzoeken - misschien wel de meeste verzamelaars. Rechtse mensen met een linkse hobby! Dat schijnt voor te komen! Is dat niet erg elitair?

De ophef over de collectie van mevrouw en meneer Eijck heeft er in ieder geval voor gezorgd, dat nu wat meer mensen ervan gehoord hebben, de collectie daardoor minder elitair geworden is en het besluit van de provincie om ze aan te kopen wellicht beter verdedigbaar. Maar misschien vervult de kunst een van haar maatschappelijke functies wel voortreffelijk als coalities over haar struikelen. Voor mij behoren Heemels en Kirkels niet tot het elitekorps politici, dat mij de weg naar een beter Limburg in een betere wereld wijst.

Mexicaanse griep

RTL Nieuws had het item gisteren om half acht wel. Het NOS acht uur journaal niet. Twee mevrouwen , lid van de Tweede Kamerfracties van de PvdA en de PVV, wonden zich verschrikkelijk op. 144 miljoen euro verdonderd, omdat 20 miljoen vaccins à € 7,20 per stuk ongebruikt weggegooid zijn. Onbegrijpelijke stommiteit van die Klink! Eigenlijk moet ie ’t maar uit eigen zak terugbetalen! Klink is er niet meer en dus moet de huidige minister, hoe heet ze ook weer ?, in het geweer.

Even terug. Eind 2009. Mexicaanse griep, ook wel - maar niet terecht – varkensgriep genoemd, dreigt pandemie te worden. Minister Klink heeft 34 miljoen vaccins gekocht. Genoeg om alle Nederlanders twee keer in te enten. Sommige deskundigen betwijfelen of twee keer prikken wel echt nodig is. Ministers en deskundigen. Politiek en wetenschap. Een relatie met valkuilen. Mevrouw Merkel zei het enkele dagen geleden ongeveer zo. De minister moet proberen te voorkomen, dat dezelfde deskundigen die vooraf goed bedoelde adviezen geven, achteraf - als het toch even anders uitpakt - zeggen, dat de minister toch vooraf had moeten bedenken, wat zij niet geadviseerd hebben.

Achteraf was de griep mild. Gelukkig. Zelf heb ik geen enkele prik gehad. Ik ben medeschuldig aan de verkwisting van vaccins. Ik geef het toe. Sorry, minister Klink! En ik ben blij dat ik leef!

Ander scenario. De griep is ongekend fel. Vele slachtoffers vallen te betreuren. Minister Klink heeft slechts 16 miljoen vaccins ingeslagen, terwijl deskundige mensen hem toch duidelijk gemaakt hebben, dat er twee keer geprikt zou moeten worden om te kunnen overleven. Maar helaas. Er zijn niet genoeg vaccins. Vooral kinderen en bejaarden zijn het slachtoffer. Ik ben ook dood, want ik was eigenwijs.

Helaas kan ik die schreeuwlelijkerds uit de Tweede Kamer niet meer horen. Het land zal waarschijnlijk wel te klein geweest zijn. Hoe die vermaledijde Klink het in zijn hoofd heeft kunnen halen om voor luttele € 144 miljoen al die levens op het spel te zetten. Onverantwoord!, zullen ze wel geroepen hebben, als ze niet zelf ook aan de griep overleden zijn. En wie weet of Klink het overleefd heeft?

Ik heb wel begrip voor het feit, dat het NOS - journaal het geknor van die mevrouwen niet uitgezonden heeft. Sommige mensen moeten tegen zichzelf in bescherming genomen worden. Maar ik ben ook blij, dat RTL-4 het wel gedaan heeft. De werkelijke kracht van onze volksvertegenwoordigers mag zichtbaar gemaakt worden. Achteraf zijn ze allemaal heeeeeeeel slim.

Een beetje nuanceren

Waarom, waarom, waarom? Hoezo, hoezo, hoezo? Meer vragen dan beweren, wijst de weg naar eeuwig leren. Welk land heeft de hoogste staatsschuld van allemaal? Hoe hoog is de staatsschuld van Griekenland? Hoe verhoudt zich die tot de schulden van andere landen in de Eurozone? Hoe zit het precies met die begrotingstekorten?

In de European Financial Stability Facility (EFSF) hebben de 27 leden van de Europese Unie afgesproken, dat de staatsschuld niet hoger mag zijn dan 60% van het BNP en dat het tekort op de begroting niet meer dan 3% mag bedragen.

Ambtenaren van het Ministerie van Financiën in Griekenland staken en beweren nu, dat hun land niet meer schulden heeft dan Duitsland, Italië of Frankrijk. Die zouden het toch moeten weten, denk ik dan?

Maar het klopt. Griekenland heeft de hoogste staatsschuld van de 17 landen in de Eurozone. 157,7 % van het Bruto Nationaal ( of Binnenlands ) Product (BNP) in 2011. De schuld is dus hoger, dan wat er in een jaar verdiend wordt. In huishoudelijk Nederlands: Uw inkomen is € 30.000,- en u hebt € 50.000,- schuld bij de bank. Met de buren hebt u afgesproken , dat dit eigenlijk maar € 18.000,- zou mogen zijn, omdat u anders misschien niet meer mee kunt betalen aan de gezamenlijke servicekosten. De schuld van Griekenland wordt groter, omdat er elk jaar meer uitgegeven wordt, dan er binnenkomt. Begrotingstekort heet dat in het jargon. Staat Griekenland daarin alleen?

Nee! In de Eurozone voldoen slechts 5 van de 17 landen aan de 60% - norm. Dat zijn Estland, Luxemburg, Slovenië, Slowakije, en Finland. Alle andere hebben een hogere staatsschuld dan afgesproken. Na Griekenland volgen Italië, Ierland en Portugal, allemaal met een staatsschuld van meer dan 100% van het BNP. Duitsland en Frankrijk zitten boven de 80%. Van de 27 EU-landen voldoen er 13 aan de norm voor staatsschuld. Daartoe behoren Bulgarije, Tsjechië, Letland, Litouwen, Polen en Roemenië. Het is maar dat u het weet.

Voor wat betreft het jaarlijkse tekort op de begroting voldoen slechts 8 van de 27 EU-landen in 2011 aan de norm van 3%. Duitsland, Estland, Luxemburg, Malta, Finland, Bulgarije, Hongarije en Zweden. De laatste twee hebben in 2011 zelfs een begrotingsoverschot.
In absolute getallen is de staatsschuld van bijvoorbeeld Duitsland meer dan het vijfvoudige van die van Griekenland. Frankrijk en Italië liggen daar niet ver bij uit de buurt. Dat zullen die Griekse ambtenaren dus wel bedoelen. En dan hebben ze gelijk. Maar in Europa wordt de schuld nu eenmaal gekoppeld aan het BNP en dan wordt alles weer relatief. Voor 19 van de 27 EU-landen, en dus zeker niet alleen voor Griekenland, geldt dat de tering naar de nering gezet moet worden, zodat de staatsschulden niet verder toenemen. Die norm voor het begrotingstekort moet dus naar 0, al is het maar tijdelijk. In ieder geval zo lang tot alle lidstaten de 60% - norm voor hun staatsschuld gerealiseerd hebben.

De hoogste staatsschuld van alle landen in de wereld heeft overigens Japan. Meer dan 200% van het BNP. Dat is (nog) geen probleem, omdat 95% van die schuld gefinancierd wordt met de spaarcenten van zuinige Japanse bedrijven en particulieren. Japan houdt zich dus hoofdzakelijk zelf overeind.

Over internetverkoop, winkelcentra en banken

De verkoop van producten via het wereldwijde web zal in de komende jaren alleen maar toenemen. Daardoor ontstaat er druk op de winkelcentra in de grote steden. Vooral in Limburg, omdat daar ook nog eens de vergrijzing meer dan gemiddeld invloed heeft op de kopersstromen. De centra van Maastricht , Heerlen, Sittard-Geleen en Venlo zullen de gevolgen pijnlijk voelen. Over tien jaar koopt de helft van alle consumenten zijn of haar televisie, computer, ijskast of wasmachine via internet. Een op de vijf zal dan kleding en boeken op die manier aanschaffen.

Ik vind het fantastisch om – nu nog in de papieren krant ( hoe lang nog?)- te lezen hoe Marty Dahmen uit Landgraaf het desondanks aandurft om een herenmodezaak te beginnen. Waar? In Aken! Aan de Dahmengraben. Speelt hier de Voorzienigheid mee? Zijn eigen analyse voerde hem naar de Domstad. Niet de onderzoekers van adviesbureau Roots. Maastricht is te duur, in Heerlen is de modemarkt verzadigd en Sittard-Geleen kent nu al teveel leegstand. De toekomst van Limburg ligt over de grens! Dat was de titel van het rapport uit 2007 van de commissie Hermans. Dahmen heeft het wellicht niet gelezen, maar brengt het wel in de praktijk, terwijl de politiek het rapport in de la bij de stukken van blijvende waarde heeft opgeborgen. Al zijn spaarcenten heeft de nieuwbakken ondernemer in zijn zaak gestoken. Geen cent van de bank. Ondernemen is risico durven nemen.

Ook het verhaal van Robert Peters uit Heerlen tovert een glimlach op mijn gezicht. Geen enkele bank wilde zijn ondernemingsplan voor een webshop voor kabels financieren. Snel en goedkoop alle kabels leveren. Daaraan gekoppeld een ijzersterke klantenservice, die vragen van klanten op de dag dat ze gesteld worden beantwoord. 600 bestellingen per dag en de groei zet door. Elk jaar verdubbelt de omzet. Daar kan menige bank iets van leren. Peters is blij, dat hij het op eigen kracht gedaan heeft en daarom nu snel door kan groeien. Geen pottenkijkers van de bank. De banken durven al lang geen kleine risico’s meer te dragen. Dat niveau zijn ze ontgroeid.

In een schalkse bui heb ik wel eens geroepen, dat we nooit een gloeilamp gehad zouden hebben, als Frits Philips in deze tijd geleefd had. Wie zijn toch die bollebozen bij de banken, die het allemaal zo goed weten? Solvabiliteit, rentabiliteit, omzetprognoses voor drie jaar, investeringsbegroting en ga zo maar door. Papier, papier, papier. De startende ondernemer wordt er moedeloos van. Wel beleggen diezelfde banken miljarden euro’s in landen en projecten, die de eerste de beste junior -risicomanager de rillingen over de rug zouden doen lopen. En als het mis gaat het handje ophouden bij de staat en dus de belastingbetaler. Dan moeten ze overeind gehouden worden, waar elk ander bedrijf failliet zou gaan. Overheden en banken kunnen kennelijk niet failliet gaan. Dat hebben al die ambtenaren goed geregeld. Bij banken en overheden werken te weinig ondernemers, want die zijn allemaal al voor zichzelf begonnen! Misschien moeten wij gewoon maar eens stoppen om onze centen aan die banken te geven en er zelf mee gaan ondernemen. Het is tijd voor een nieuwe bank van, voor en door kleine ondernemers.

Het Neutrino en boodschappen uit de toekomst

Het neutrino is , mocht u het nog niet weten, een heel, heel klein subatomair deeltje, dat sneller schijnt te zijn dan het licht en zich van materie vrijwel niets aantrekt . Sinds Einstein gaan natuurwetenschappers, en in hun kielzog ook gewone stervelingen, ervan uit dat niets sneller is dan het licht. Nu lijkt het erop, dat de relativiteitstheorie ( u weet wel: E=MC²) zelf relatief is. De bollebozen van het Europees Centrum voor Kernonderzoek, op zijn Frans afgekort CERN, kunnen het zelf bijna niet geloven. Als het waar zou zijn betekent het dat we in theorie boodschappen aan het verleden kunnen geven. We zouden bijvoorbeeld tegen de regeringsleiders van Europa kunnen zeggen, dat hun getreuzel geleid heeft tot een wereldcrisis en dat ze er wijzer aan gedaan zouden hebben om veel nationale soevereiniteit aan de Europese Unie over te dragen, er een politieke unie van te maken, met een echte president en een echte regering, gecontroleerd door een parlement.. Helaas zijn de geleerden het er nog niet over eens of het door het neutrino mogelijk zal zijn de loop der geschiedenis te beïnvloeden.

Robert Dijkgraaf, de president van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen stelt, dat – als de waarneming van het CERN klopt – ons begrip van tijd niet meer geldig is en verwacht, dat het een grote puinhoop zal worden. Hij zegt er niet bij wat. Wetenschappers weten niet, evenmin als gewone stervelingen, wat ze niet weten. Maar ze zouden kunnen weten, dat het al een puinhoop is. Daar is geen boodschap uit de toekomst met behulp van het neutrino voor nodig.

Zo kwam ik er dit weekend min of meer toevallig achter, dat het Liberty Plaza in New York al een dikke week bevolkt wordt door betogers met het motto #OccupyWallStreet. De heldhaftige cops van 9|11 spuiten nu pepperspray in de ogen van vreedzaam demonstrerende dames. De New York Times zwijgt de gebeurtenissen dood. En onze correspondenten zitten evenzeer te slapen. Geen woord in de krant, geen beeld in het journaal. Gebeurt zoiets in Tunesië, Egypte, Syrië of Libië, dan zit de verzamelde pers er boven op. In het westen wordt dit niet meer opgemerkt, laat staan serieus genomen. Daar is toch al democratie en er wonen alleen maar mensen, die het veel te goed hebben om nog ergens voor op de been te komen. Ja, wat Grieken en een paar Italianen, omdat ze teveel moeten bezuinigen. Maar dat waait wel weer over. Zo mist de wereldpers het ontstaan van de Global Revolution, die binnenkort overwaait naar het Damrak, dat omgedoopt zal worden tot Plein van de Vrijheid.

Het neutrino kan wellicht uitkomst bieden, waar de media het af laten weten, door vanuit de toekomst aan de wereldbevolking te laten weten, dat er nog hoop is. De ‘verwende, op hun luie reet rustende’ jongeren van de wereld , te beginnen in de USA, zullen de verantwoordelijkheid voor de toekomst van de wereld overnemen van de oude, zelfgenoegzame, vastgeroeste garde. Ze zwijgen niet langer, komen in actie en wijzen de echt schuldigen aan. Banken ,beleggers en schuldenmakende regeringen, die elkaar – uit puur eigenbelang - in een ijzeren greep houden, een greep waar het overgrote deel van de wereldbevolking het slachtoffer van zal worden, tenzij de mensen van de Global Revolution beweging dat weten te verhinderen. Op naar het Damrak!

Dodelijk

Wilders heeft wel een punt als hij zijn mede volksvertegenwoordigers selectieve verontwaardiging verwijt. Het sterkst maakt hij dat met de ‘flapdrol’ en ‘effe dimme’ van Marijnissen en het ‘schoothondje’ van Kok. Daarover werd van geen enkele zijde ooit een opmerking gemaakt. En nu stuitert iedereen de stress in van ‘bedrijfspoedel’ en ‘doe effe normaal man’.

Maar er is ook een verschil. Daar waar de kwalificaties van Marijnissen en Kok eerder uitzonderingen waren, die overigens wel correctie verdiend hadden, is dit taalgebruik bij Wilders eerder de regel. Hij probeert bewust en opzettelijk het echt inhoudelijke debat en zijn politieke tegenstanders te ontregelen, door te choqueren en uit de dagen. Dat lukt hem aardig. Zijn aanhangers dragen hem op handen, omdat hij de dingen bij hun naam noemt en zich weinig gelegen laat liggen aan de fatsoensnormen van de gevestigde politieke orde. Dat politiek fatsoen heeft namelijk tot gevolg gehad, dat een aantal maatschappelijke problemen te lang onbesproken zijn gebleven en dat individuen en groepjes de ruimte, die hen daardoor geboden is , op hun manier ingevuld hebben. In Duitsland heeft Thilo Sarrazin daarover een boek geschreven met de titel “Deutschland schafft sich ab”. Hij werd naar aanleiding daarvan uit het bestuur van de Deutsche Bundesbank gezet en bijna ook uit zijn partij, de SPD.

Uiteindelijk zal Wilders ten onder gaan aan zijn eigen generalisaties. Rutte pareerde hem gisteren één keer op voortreffelijke wijze met de opmerking dat uit onderzoek gebleken is, dat moslims die de moskee bezoeken veel minder tot criminaliteit geneigd zijn dan degenen die dat niet doen en dat dientengevolge geconcludeerd kan worden, dat de Islam een positief effect heeft op de veiligheid in Nederland.

Voor het aanzien van de Tweede Kamer, van de premier en van de politiek in het algemeen zijn de generalisaties en kwalificaties van Wilders dodelijk. In zijn eigen val sleept Wilders uiteindelijk de politiek als geheel mee. Er is sprake van moeilijk te herstellen imagoschade. Vertrouwen en aanzien verdwijnen als sneeuw voor de zon. Niet het land, maar de politiek is goed op weg zichzelf af te schaffen.

De kracht van eenvoud en beperking

Het tolt in mijn hoofd. Wie is nog in staat om de complexe werkelijkheid in zijn geheel te bevatten? Op wiens oordeel kan ik nog vertrouwen en bouwen? Ik probeer mij voor te stellen dat Henk en Ingrid naar de algemene beschouwingen in onze tweede kamer kijken. En plotseling begrijp ik het succes van Wilders. Zijn kracht ligt in de eenvoud. De Grieken uit de eurozone donderen, geen moslims meer het land in, alle crimineel Marokkaans tuig het land uit , alle andere Kamerfracties de boom in en minaretten doen pijn aan de ogen. Dat is toch net iets eenvoudiger dan het herstellen van macro – economische onevenwichtigheden, evenwichtig bezuinigen op het persoons- en kindgebonden budget , het samenvoegen van Wajong, WSW en WWB, het budget bijzondere bijstand of een twee staten oplossing voor het Midden-Oosten conflict.

Niemand lijkt te beschikken over een totaal – concept voor de toekomst van de wereld en dat in voor iedereen begrijpelijke bewoordingen uit te kunnen leggen. Dan is het voor de hand liggend, dat Henk en Ingrid de veiligheid van de eigen vier muren opzoeken en de deur op slot doen. Een gebrek aan groot(s) denken leidt tot klein handelen. Angstige kinderen slaan hun handen voor de ogen en hopen zo onzicht - en ongrijpbaar te worden voor de bedreiging. Schijnveiligheid.

Waar is de man of vrouw met de alles omvattende visie? Wie wijst de weg naar een wereld, waarin volkeren en naties in vrede en voorspoed met elkaar samenleven en de vruchten van gezamenlijke arbeid eerlijk met elkaar delen? In toenemende mate komt ons lot in handen te liggen van superspecialisten, die kleine stukjes van de werkelijkheid ontleden en trachten te beschrijven om daarover vervolgens met andere superspecialisten van mening te verschillen. Ook de wereld van feiten en cijfers blijkt voor meerderlei uitleg vatbaar.

Van Wilders valt te leren, dat waar is wat onze oosterburen tot uitdrukking brengen met in der Beschränkung zeigt sich der Meister. In plaats van ons te verliezen in de papieren werkelijkheid van gedetailleerde cijfers en feiten moeten we terug naar de hoofdlijnen en weer greep krijgen op het geheel . Dromen en idealen helpen daarbij meer dan feiten en cijfers. Bevlogenheid en vertrouwen meer dan het pessimisme dat tot uitdrukking gebracht wordt door zogenaamde realisme en het blijvend principieel wantrouwen van elkaars motieven. De vereniging van de proletariërs aller landen heeft niet tot het gedachte resultaat geleid. Het is tijd voor de vereniging van de idealisten aller landen. Deze wereld is van ons allemaal en die moeten we eerlijk delen. Eenvoudig. Maar tollen doet het nog steeds in mijn hoofd. Ik vrees, dat ik het te simpel zie.

Panters, poedels en schapen

De algemene beschouwingen in de tweede kamer zijn vandaag begonnen. Cohen (PvdA) kreeg het vanochtend meteen aan de stok met Wilders (PVV). Wilders noemt Cohen – als het om de eurocrisis gaat – de grote gedoger en voor het overige de bedrijfspoedel van Rutte. Hij loopt aan het lijntje, keft, plast hier en daar tegen een paaltje, gromt wat, maar belandt uiteindelijk op baasjes schoot. Na wat aaitjes over zijn bol sust hij vredig in slaap. Nee, dan Wilders zelf. Hij is een panter, altijd waakzaam en uit op buit. Hij vecht zich dood voor Henk en Ingrid. De Partij voor de Dieren zal blij zijn met de prominente plaats die de viervoeters in het debat krijgen.

De stijl van Wilders verlevendigt het debat ontegenzeglijk, maar brengt het ook op een bedenkelijk niveau. Het gaat niet meer om de inhoud, maar om het omlaaghalen van de politieke tegenstrever tot een karikatuur. Wilders weet natuurlijk heel goed dat hij de enige is die het minderheidskabinet van VVD en CDA officieel gedoogt. Hij moet de manier waarop dit kabinet de bezuinigingen verdeelt uitleggen aan Henk en Ingrid. Dat doet hij liever niet. Hij verkiest de frontale aanval op de PvdA, die de minderheidsregering aan een meerderheid helpt als het om de pensioenen en Europa gaat. Daarover is in het gedoogakkoord niets opgenomen en dus kan Wilders vrijelijk zijn gang gaan en inspelen op de euroscepsis onder de Nederlanders, die hijzelf, samen met de SP, al tijden aanwakkert.

Wij zijn de schapen, die ons als we niet uitkijken en nadenken, door de panter naar de slachtbank laten leiden. Wilders geeft ons de keuze tussen de poedel en de panter. Ik heb mij wel eens door PVV – kamerlid Dion Graus , toen hij zich nog inzette voor de Stichting Hulphond, laten vertellen dat de poedel de meest intelligente hond is. Hij wordt met de Labrador gekruist tot een Labradoedel. Een slimme, behulpzame hond, die uitermate geschikt is om gehandicapte mensen bij hun algemene dagelijkse levensverrichtingen bij te staan. Dat is bij de panter ondenkbaar. Die zou de gehandicapte schapen waarschijnlijk aan stukken scheuren. Graus zal dit niet aan Wilders verteld hebben. Ware dat wel zo geweest, dan zou die ongetwijfeld een andere keuze gemaakt hebben bij de keuze van een equivalent uit het dierenrijk voor Cohen.

Voor schapen is de keuze tussen de panter of de poedel geen ingewikkelde. Het is de keuze tussen verslonden of geholpen worden.

Signalen uit de samenleving

De verleiding is groot om op deze derde dinsdag van september enige woorden aan de troonrede zelf te wijden. “Het gaat slecht, verder gaat het goed” schreef Reve in De Avonden. Daar is alles mee gezegd.

De commentatoren op #troonrede proberen grappig te zijn en soms de inspiratie op te roepen die ze in de regeringsverklaring gemist hebben. Van ‘het klinkt een beetje alsof de koningin per ongeluk het partijprogramma van de VVD heeft uitgedraaid’ tot ‘economisch gezeik’. Van ‘iemand nog visie natuur, milieu en duurzaamheid ontdekt?’ tot ‘het zou toch mooi zijn als de koningin halverwege de troonrede zelf ook in slaap zou vallen’. Van ‘het wordt steeds oneerlijker hier in Nederland’ tot ‘de koningin klinkt niet alsof ze zelf gelooft wat ze voorleest’. Van ‘open deuren, holle frasen en leuke hoedjes’ tot ‘hoe motiverend zou het zijn geweest als Queen B. dat pak papier opzij had gelegd en een ongelofelijke power talk had gegeven? ‘ Van ‘Geertje lacht ze allemaal uit’ tot ‘Iedereen weet dat het slecht gaat, maar nu willen we weer vooruit! Geef ons een doel, een droom, anything!’

Gisteren vertelde een kennis van me, dat hij verleden week op straat stil kwam te staan. Zijn auto had het begeven. Hij duwde ‘m aan de kant op het ter plaatse brede trottoir. Verantwoordelijk burger als hij is en natuurlijk ook om te voorkomen dat er een bon van 60 euro onder zijn ruitenwisser gestopt zou worden, belde hij de politie om te zeggen wat hem overkomen was. Hij beloofde dat hij zijn auto dezelfde avond of anders de volgende ochtend weg zou laten halen. Het pakte even anders uit dan deze , zich verantwoordelijk voelende burger verwacht had. In plaats van een bedankje voor zoveel plichtsbesef, kreeg hij op hoge toon te horen, dat hij ervoor diende te zorgen dat zijn auto onmiddellijk verwijderd werd. Wat hij ook probeerde uit te leggen, er viel met de agente aan de andere kant van de lijn geen land te bezeilen. Hij moest de ANWB maar bellen of iets anders verzinnen. Mijn kennis is een ervaring met de overheid rijker en een illusie armer.

Een medewerker van de gemeente, eentje die geen tijd heeft om de troonrede te volgen omdat hij echt werkt, schoot me vanmiddag op straat aan. ‘We hebben volgende week een gesprek met de wethouder over bezuinigingen bij onze afdeling. Iemand van ons wil haar vragen of we niet met minder wethouders toe kunnen. Weet jij of die drie wethouders bij ons alle drie fulltimers zijn?’ ‘Dat zijn ze volgens mij niet, ‘ antwoordde ik, ‘maar ik zal het nog even precies voor je navragen.’ De idee achter de vraag is wellicht dat sommige ambtenaren denken dat een afslankende overheid heel wat politici en bestuurders kan missen. Waar mijn kennis inmiddels een stukje op weg is de overheid vaarwel te zeggen, beginnen de ambtenaren kennelijk afscheid te nemen van hun politieke bazen.

El (van) Rey

De burger zegt de overheid vaarwel. Zo ongeveer kopte De Volkskrant afgelopen zaterdag. Onderzoek lijkt te bevestigen wat de Trendrede verleden week al verwoordde , we zijn op weg naar zelfsturing.
Politici en bestuurders hebben het zó druk met zichzelf en met elkaar, dat onder de bevolking wel de idee post moet vatten dat hen geen tijd rest om op te lossen wat als werkelijk problematisch waargenomen en ervaren wordt.

Van Rey, onderkoning van Roermond en lid van de Limburgse Provinciale Staten voor de VVD , is een mooi voorbeeld. Een politiek monument zo langzamerhand, prototype machtsdenker. Ik dicht hem een geweldige eigendunk toe. Hij ontleent die aan bijeen gerommelde stemmen en voelt zich daardoor gemandateerd om complotten te smeden , zoals spinnen hun web weven, waarin zijn politieke tegenstanders verstrikt raken en uiteindelijk onschadelijk gemaakt worden. Wanneer dat doel bereikt is heft hij zijn handen in onschuld ten hemel en bagatelliseert zijn rol. Hij liegt en bedriegt en is ervan overtuigd dat zijn politieke doel, zoveel mogelijk naamsbekendheid en stemmen voor zichzelf en zijn partij, alle middelen heiligt. Hij geniet van zijn macht als hij gouverneur Frissen naar een afspraak met partijgenoot en KNVB – directeur Kessler kan commanderen en ontkent vervolgens glashard, dat die bijeenkomst ooit plaatsgevonden heeft. Dat zou hij vast en zeker niet gedaan hebben als de fusie tussen Fortuna Sittard en Roda JC wel een feit geworden zou zijn. Het enige consequente, dat in zijn gedrag te ontdekken valt is dat hij steeds met de heersende wind meewaait.

Als de politiek nog een overlevingskans wil hebben, moeten dit soort politieke opportunisten, intriganten zo spoedig mogelijk van het toneel verdwijnen. Het volk heeft ze inmiddels ontmaskerd. Laten wij onszelf verlossen van deze zogeheten politieke dieren, wolven in schaapskleren, die het spelen op kosten van de belastingbetaler belangrijker vinden dan dienstbaar zijn aan degenen die hun wedde betalen. Ze hebben het vooral druk met het zagen aan de stoelpoten van iedereen die hen ook maar een strobreed in de weg legt, het niet met hen eens is of hen naar de kroon steekt. Verheven boven alle kritiek. Om zich heen snellen ze koppen. Niets vermag in hun omgeving te groeien en tot bloei te komen. It’s lonely at the top, houden ze zichzelf vervolgens voor. Hun motieven moeten te allen tijde gewantrouwd worden. Het zijn vooral deze types die de nadenkende burger geen andere keuze lijken te laten dan de overheid vaarwel te zeggen. Wat dat uiteindelijk voor de democratie betekent is een interessante vraag. Wat gebeurt er met onze samenleving als burgers het vertrouwen in de overheid verliezen, haar niet meer zien als legitiem bekleder van gezag en hun eigen gang gaan? Ik heb het donkere vermoeden, dat de geprivilegieerde politieke kaste zich niet zonder slag of stoot gewonnen geeft en dat er rekening gehouden moet worden met een in toenemende mate repressieve overheid, die haar geweldsmonopolie niet ongebruikt zal laten. Een solide overheid moet immers in staat zijn haar burgers in het gareel te houden, ze netjes belasting te laten betalen en anarchie te vermijden.

De luxe van twee regeringen of de uitvinding van de flexibele coalitie

Slechts een klein bericht vandaag in de krant over de uitslag van de verkiezingen in Denemarken. Centrum – rechts met steun van de Dansk Folkeparti (DF) heeft nipt verloren. De uitslagen van Groenland en de Faroer – eilanden zijn nog niet binnen, misschien dat het daaraan ligt. Er zijn nog vier zetels te verdelen. Centrum – links levert hoogstwaarschijnlijk de nieuwe premier. De eerste vrouwelijke in de geschiedenis van het land, Helle Thorning – Schmidt (44). Dat zal Berlusconi (74) deugd doen. Alleen jammer dat de Denen geen lid zijn van de eurozone. Voor zijn redding blijft Silvio voorlopig afhankelijk van Angela Merkel, die hij niet zo attractief lijkt te vinden. Haar “onneukbare, dikke kont” bezorgt hem klaarblijkelijk machtmerries. Het kabinet van Lars Løkke Rasmussen, in 2009 opvolger van de andere Rasmussen (die naar de NAVO vertrok), kon in augustus in het 179 zetels tellende parlement geen meerderheid vinden voor de bezuinigingsvoorstellen. De slechte staat van de economie noopt ook de Denen, ondanks het feit dat hun staatsschuld dik onder de 60% van het Bruto Nationaal Product (BNP) ligt, tot het aanhalen van de broekriem. De DF, waar de PVV van Wilders en het CDA en de VVD het van hebben afgekeken, steunde de voorstellen van de regering niet. De DF heeft eigenlijk maar twee agendapunten: grenzen dicht gooien en verzorgingsstaat overeind houden. Ongeveer zoals de PVV en de SP bij ons. In Nederland is dat echter geen probleem. Daar nemen de PvdA, D66 en Groen Links met groot gemak de plaats in van gedoogpartner PVV. Dat ligt in Denemarken even anders. Daar vormt links het rode blok, waaraan ook de Deense SP mee doet. Een nipte meerderheid van de Denen had na tien jaar de buik vol van de gedoogconstructie. En dus komt er nu een centrum – links kabinet. Vanaf 1 januari 2012 vervullen de Denen het voorzitterschap van de EU, waarvan ze sinds 1973 lid zijn. De onlangs weer ingevoerde controles aan de grenzen met Duitsland en Zweden zullen wel weer verdwijnen en het is zeker niet uitgesloten dat Denemarken tot de eurozone gaat toetreden. Dat zou Silvio van harte toejuichen. Er zijn mensen die voorspellen dat het – na de gebeurtenissen in Denemarken - met de gedoogconstructie in Nederland ook wel niet meer lang zal duren. Dat is nog maar de vraag. In Nederland hebben we momenteel eigenlijk twee regeringen. Een van de VVD en het CDA met gedoogsteun zonder schriftelijke overeenkomst van de PvdA, D’66 en Groen Links en een van de VVD en het CDA met schriftelijk vastgelegde gedoogsteun van de PVV. De eerste zorgt voor het buitenlands beleid en voor Europa en ook voor de pensioenen, de tweede voor het afbouwen van de staatsschuld tot onder de 60% van het BNP en voor de verbetering van het subjectieve veiligheidsgevoel van het niet door feitenkennis gehinderde deel van de bevolking. Op die manier kunnen zowel links als rechts , afhankelijk van de thematiek, invloed op het beleid uitoefenen, waardoor het schip der natie een strakke middenkoers vaart. Noch de PVV, noch de PvdA, D66 en Groen Links hebben derhalve belang bij de val van een van beide regeringen. Geen reden dus voor paniek in de polder. Innovatief als we zijn hebben we de flexibele coalitie uitgevonden. Een sprookje dat Hans Christian Andersen had kunnen bedenken.

Journalistiek opportunisme

De Parkstad Buitenring in oostelijk Zuid - Limburg is, zoals bijna elke meter asfalt die in Nederland aangelegd wordt, een heet hangijzer. In ons land is het al lang geen uitzondering meer dat de tijd die verstrijkt tussen het eerste idee en de daadwerkelijke realisatie van een (stuk) weg meer dan twintig jaar bedraagt. Zouden bedrijven zo opereren, dan was een faillissement onvermijdelijk. Als bestuurder kun je daar goed ziek van worden. Voormalig gedeputeerde Ger Driessen was zo’n bestuurder. De pers laat nauwelijks een gelegenheid onbenut om bestuurders te kapittelen die voor de verkiezingen iets beloven en het daarna niet waarmaken. Kijk maar naar de commotie over de dienstauto voor de PVV - gedeputeerden. Worden de beloften wel waargemaakt, dan is het ook niet goed. De ene of de andere journalist vindt dan wel iemand die iets aan te merken heeft op de gevolgde procedure. Procedures zijn in Nederland nu eenmaal belangrijker dan resultaten. Bestuurders die doorpakken zijn per definitie anti - democraten en verdacht. De keerzijde van dezelfde medaille is, dat de dezelfde kranten voortdurend volstaan met artikelen over ontbrekend leiderschap. Er zijn geen mensen meer, die hun nek nog durven uitsteken.Dank je de koekoek.

We hoeven niet zover terug in de tijd om in de krant te lezen, dat er van alles mis was met het aanbestedingsbeleid. Door vriendjespolitiek werden er miljoenen teveel uitgegeven. Dat rook naar corruptie. En waar rook is, is vuur. De krant, die zich daar enkele jaren geleden vreselijk druk over maakte, maakt zich nu druk over het feit, dat de laagste inschrijver met een opdracht aan de haal gaat, waarmee de provincie Limburg 40 miljoen bespaart en waarschuwt voor extra kosten ten gevolge van meerwerk tijdens de uitvoering. Kon het eerst veel goedkoper, nu is goedkoop ineens duurkoop. Het kan verkeren. Journalistiek opportunisme. Een bestendige vertrouwensrelatie met toeleveranciers is nu eenmaal een belangrijke voorwaarde voor kwaliteit. Dat weet iedere kwaliteitsmanager. Vooral de Limburgse pers heeft er sinds de val van de Berlijnse muur echter een hobby van gemaakt om zoveel mogelijk bestuurders verdacht te maken en te beschadigen. Bestendige vertrouwensrelaties zijn per definitie verdacht. Ze heeft daarmee een niet onbelangrijke bijdrage geleverd aan de vertrouwensbreuk tussen bestuur en burgers.

Piet van Zeil, voormalig staatssecretaris en burgemeester van Heerlen, placht te zeggen, dat de pers de koningin der aarde is. Ze heeft altijd gelijk en zelfkritiek is aan journalisten niet eenvoudig besteed. Als ze lont ruiken komen ze nogal eens in de verleiding om de objectiviteit uit het oog te verliezen. Enkel wat bijdraagt aan de bevestiging van hun vooringenomen standpunt wordt gepubliceerd. Andere feiten worden genegeerd of in tussenzinnetjes weggemoffeld. Driessen was een eigengereide regent, die te traag functionerende adviseurs overruled heeft, een coup gepleegde en daarmee risico’s genomen heeft. Hij probeerde beloftes waar te maken, hetgeen voor een bestuurder natuurlijk not – done is. Onstuitbare dadendrang en bovengemiddeld bestuurlijk ego. Politieke Rambo. Dat is het beeld wat over moet komen. Wat er ook van Driessen gevonden kan worden, hij was in ieder geval een bestuurder met genoeg lef om zijn nek uit te steken. Geen Rambo, maar misschien eerder de laatste der Mohikanen. Met dank aan de koningin der aarde.

De woedevulkaan

Op de tweede dinsdag van september is dit jaar voor de tweede keer de Trendrede gepresenteerd. Elf trendwatchers bundelen hun krachten en geven een doorkijkje naar de toekomst van ons land en de wereld. Verkeerden we aanvankelijk nog tussen hoop en wanhoop, nu worden we steeds bozer. Wij keren ons in toenemende mate af van de falende instituties. Het vertrouwen in de politiek als sturende factor ( ontbrekend leiderschap ) hadden we al verloren en nu volgt de vrije markt en de daarbij horende instituten, zoals banken (graaicultuur). De kloven in de samenleving zijn verbreed en verdiept en communiceren doen we vooral in de vorm van anderen overal de schuld van te geven. We koken weliswaar inwendig van woede, maar zijn een oplossingsgericht , creatief en innovatief volkje. Geen acties en grote demonstraties. Geen uitbarstingen van geweld. De woedevulkaan komt explodeert niet op deze manier . Maar we kijken ook niet lijdzaam toe. De autoriteiten zijn de weg kwijt, kunnen geen richting meer wijzen en rollen vechtend en schelden met elkaar over straat. Mensen reageren op drie manieren op bedreigende situaties. Het is vechten ( fight) , vluchten ( flight ) of bevriezen (freeze). Een toenemende groep Nederlanders zal kiezen voor de freeze oplossing. De oude systemen interesseren hen niet meer en daarom negeren ze die. De menselijke maat komt steeds meer terug. Niet schreeuwend vernieuwen, maar zwijgend de bestaande orde steeds verder ondermijnen. Geen stap terug, maar een stap opzij. Individueel stappen we uit de rijdende trein, bevriezen de situatie, oriënteren ons opnieuw en kiezen onze eigen richting. We zijn sterke netwerkers en bouwen aan nieuwe kleine , vooral lokale, systeempjes, die niet meer op bezitten maar op ruilen,delen, huren of barteren gericht zijn. We zoeken naar de kleinst mogelijke schaal om problemen op te lossen. ‘Noppes’ in Amsterdam, ‘Sterren’ in Utrecht zijn voorbeelden van nieuwe kleinschalige betalingssystemen. Een groep ZZP’ers, die samen opkomt voor de onderlinge ziekterisico’s negeert daarmee de bestaande, te dure aanbieders. De oude, grootschalige op groei, controle, beheersing en winstmaximalisatie gerichte systemen worden aan de kant geschoven. Bestaande regels worden aan de laars gelapt en de verantwoordelijkheid verschuift van de controlekamer naar het front. Professionals doen hun werk, zonder daarbij gehinderd te worden door allerlei staffunctionarissen en bureaucratische rompslomp. Ze werken samen en maken gebruik van elkaars expertise. In die kleine kringetjes krijgt de vernieuwing vorm. Nu worden ze nog betiteld als naïeve optimisten. Straks geven ze de richting aan. 2012 wordt het jaar van de verbinding. Kijk op http://www.trendrede.nl

Denken, danken en doen

Aan het einde van zijn loopbaan schrijft gouverneur Frissen, samen met Govert Derix, het boek In den beginne – over de toekomst van de beschaving. Het is al het tweede boekwerk van beide heren in korte tijd. Eurosofie verscheen vorig jaar. Het lijkt erop, dat Frissen de laatste jaren van zijn gouverneurschap in de ban is geraakt van denken en danken.

In den beginne was er het woord en dat woord was ‘zijn’ en niet ‘hebben’. De Euregio Maas – Rijn is de bakermat van het Rijnlands model, dat – in tegenstelling tot het Angelsaksische model – alle mensen ziet als verantwoordelijke stakeholders van deze wereld. Bij de Angelsaksen gaat het enkel om shareholdersvalue. Juist in deze regio moet de europeanisering van onderop op gang gebracht worden. We moeten ons ervan bewust worden, dat Europa onze enige kans is en dat we kansloos zijn als we ons achter onze eigen grenzen verschuilen. Mooie woorden.

Na het einde van zijn loopbaan komt ook oud – gedeputeerde Ger Kocklekorn in de Italiaanse Toscane tot de conclusie dat dromen geen bedrog hoeven te zijn ook al worden ze, door wat hij de ‘heersende financieel – economische Realpolitik’ noemt, als naïef afgeschilderd. Als we het geld dat besteed is aan het militaire antwoord op 9|11 besteed zouden hebben aan de ontwikkeling van Afrika, dan zouden onvermoeibare, atletische zwarte jongemannen nu niet met bootjes vol tegelijk op Lampedusa landen om vervolgens te proberen ons de spiegels en kralen terug te verkopen, waarmee onze koloniale voorvaderen hun continent hebben leeggeroofd. Mooi gezegd.

Ik word blij van zoveel inzicht en wijsheid. Zou het dan toch nog goed komen? Er moet nog heel wat gebeuren voor we al die jongeren hier in Europa een toekomstperspectief kunnen bieden. Volgens Frissen bieden bij ons de hoogwaardige maakindustrie en de kennisgerelateerde bedrijvigheid dat perspectief. Overigens hebben ze in Azië ook universiteiten. Misschien is het wel een beetje arrogant om te denken, dat mensen overal elders op de wereld dommer zijn dan wij. Nog veel meer moet er gebeuren willen we de jongeren in Egypte, Tunesië en Libië aan werk helpen, zodat ze een inkomen kunnen verdienen en een menswaardig bestaan opbouwen. Er is nog onmetelijk veel werk te verrichten voor we zover zijn, dat de Afrikaanse jongeren in staat gesteld hebben zichzelf te verlossen van honger, dictatuur en corruptie.

Er bestaat een gigantische kloof tussen denken en doen. Wat hebben Frissen en Kockelkorn in hun respectievelijke loopbanen gedaan om deze idealen te verwezenlijken? Of is dit inzicht iets, dat je pas op latere leeftijd, tegen het einde van je loopbaan, verwerft? Wat hadden ze kunnen doen? Of zouden ze, als ze deze ideeën geventileerd hadden , voor naïeve idioten versleten zijn? Als ze gezegd hadden, dat het de hoogste tijd was, dat we pas op de plaats maken, dat we hier uitgegroeid zijn, dat we het met aanzienlijk minder zullen moeten doen, dat we niet meer twee keer per jaar op vakantie kunnen, dat anderen nu gaan groeien en dat de wereldkoek eerlijker verdeeld gaat worden zouden ze – vanwege psychische instabiliteit - uit hun ambt gezet of niet meer herkozen zijn. Maar het blijft fijn, dat ze – nu ze de veilige haven van het pensioen bereikt hebben – zeggen wat ze er echt van vinden. Nu moeten we nog wat mensen vinden die er iets aan gaan doen.

De dag erna

Maandag 12 september 2011. Vrijwel mijn hele dag stond gisteren in het teken van tien jaar 9|11. Herdenkingsbijeenkomsten in New York, Washington, Shanksville en Londen. Indrukwekkende reportages en documentaires, zoals de 102 minuten die alles veranderden bij SBS6. Unieke geluidsfragmenten uit de Twin Towers en vlucht United Airlines 93. Waar kun je het na zo’n dag nog over hebben? Misschien over de moed die nodig is om je te verzetten? Alles lijkt zo in het niet te verzinken als de impact van die aanslagen een dag lang voorbijkomt. Het ongeloof en de angst op de gezichten van mensen. Het verdriet , maar ook de trots van nabestaanden. De verschillende manieren waarop mensen verwerken wat hen overkomen is. Maar ook de ongelooflijke chaos en het opvallende gebrek aan coördinatie en communicatie bij de autoriteiten in de verenigde Staten. Is het nog van belang wat een uiterst irritante Opstelten bij Buitenhof te melden had? Zou die man ooit door iets te raken zijn? Die weet het allemaal wel heel zeker. Een optimistisch realist noemt hij zichzelf. Weer zo’n liberaal zonder ideaal. Een echte nachtwaker. Ga maar lekker slapen, lieve burgers, en laat mij het maar regelen. Dan komt het allemaal goed. Wat is het belang van het feit dat Rutte nu plotseling wel bereid is om wat soevereiniteit prijs te geven, als alles toch maar eigen belang is? Er is niets pervers aan de financiële crisis, het is allemaal heel rationeel, zei oud top-ambtenaar Pieter Korteweg . Moraal speelt geen enkele rol. Je kunt anderen hun schuld wel vergeven of kwijtschelden, maar ze moeten er wel een prijs voor betalen. Is het echt van belang dat Frans Willeme niet de eerste Nederlandse burgemeester in Duitsland geworden is? Heeft het nog enige betekenis, dat Leon Frissen vandaag officieel afscheid neemt als gouverneur van Nederlands Limburg en dat hij een fervent voorstander van het Rijnlands model is? Wat knap, dat VVV gelijkspeelt tegen PSV. Maar voor wie is dat belangrijk? Wat heeft nog betekenis als je ziet wat mensen elkaar aan kunnen doen? Heeft het nog zin om daar een standpunt over in te nemen? Of is het beter maar geen standpunt meer in te nemen en nog slechts te registreren? Koos van Zomeren heeft, zo zei hij gisteren bij Boeken van de VPRO, in zijn SP-tijd alle standpunten opgebruikt. Wat mooi was om te registreren is hoe die verschrikkelijke tragedies mensen hier en daar nader tot elkaar brengen. Kennelijk zijn daar rampen en verschrikkelijke tragedies voor nodig. Al het andere lijkt ‘spielerei’ van mensen die vooral zichzelf erg serieus nemen. Snelle oplossingen zijn er, volgens hoogleraar Arnoud Boot, niet. Met hem droom ik vannacht maar verder van een wereldregering, die met ons allemaal het beste voor heeft.

Applaus en Protectionisme

Groot waren de koppen in de kranten ten tijde van de gebeurtenissen in Tunesië en Egypte. Groot zijn de koppen over Libië en Syrië? Arabische lente! Applaudisserend stonden de meeste van ons aan de zijlijn. Leve de liberale democratie. Eindstation van de beschaving. Doe het zoals wij en alles komt goed. Wie in zijn handen klapt heeft geen hand vrij om zijn portemonnee te trekken! Dat hebben de Russen al ervaren na 1989. Wat waren we blij met die Gorbatsjov. En vervolgens hebben we ze aan hun lot overgelaten. Zie wat ervan geworden is. Een nieuwe schurkenstaat, met de grootste maffiabaas van de wereld aan het hoofd.

Een kleine kop in de krant van vandaag. Wederopbouw. Beloofde hulp Tunesië en Egypte blijft uit. 14 miljard euro hebben Westerse en Arabische landen toegezegd om de hervormingen in beide landen te steunen. Onderdeel van een totaalpakket van het dubbele bedrag, toegezegd aan Noord – Afrikaanse democratieën in wording. Slechts een schijntje van het toegezegde bedrag hebben ze tot op heden ontvangen.

Wat het westen inzet en levert zijn wapens en adviseurs. Dat is goed voor de eigen militaire industrie. Daarnaast hebben we het vooral druk met het beschermen van onze overige eigen (olie)belangen. Ongeveer een derde van het hele EU-budget wordt gebruikt voor het protectioneren van de landbouwsector. Bijna 50 miljard euro. Europa is duur roepen we dan, zonder erbij te vermelden dat vooral de eigen agrarische sector – en dat al jarenlang – dat geld opstrijkt.

De gemiddelde leeftijd van de bevolking in de lente – landen ligt beduidend lager dan die bij ons. Wij vergrijzen en ontgroenen. Al die jonge mensen moeten aan de slag. Lukt dat niet, dan is een terugval onvermijdelijk. Er zal sprake moeten zijn van een stabiele middenklasse. Die kan alleen ontstaan als er arbeidsplaatsen zijn. Het alternatief is, dat we al die jonge mensen naar het westen halen en zo ons eigen ontgroening teniet doen. Maar dan pikken ze natuurlijk de banen van onze eigen mensen in. De werkelijkheid is dat de meeste lente – landen – jongeren het liefst in hun eigen land blijven wonen en werken, als daar een menswaardig bestaan op te bouwen valt.

Zolang als wij arrogant blijven waar het gaat over de democratie als het beste systeem, zonder oog te hebben voor de voorwaarden die noodzakelijkerwijs vervuld moeten worden om dat systeem een kans van slagen te geven, zolang als wij vooral druk zijn met het beschermen van onze eigen belangen, zolang zal het er in de wereld niet beter op worden. De beste manier , beter dan het geven van geld aan regeringen die daardoor onafhankelijk worden van hun bevolkingen, om de lente – landen te helpen is hen de mogelijkheid te geven om vrij met ons te handelen en te concurreren. Als zij het beter en goedkoper kunnen dan wij is dat voor ons als consumenten en ook voor de handel alleen maar goed. Wij moeten dus ophouden met applaudisseren en protectioneren. Wij moeten eindelijk eens beginnen met delen. Weg met de landbouwsubsidies in de EU is een eerste stap.

Protectionisme, arrogantie of moderniteit

Voorspellen is heel moeilijk. Vooral als het om de toekomst gaat. De tekst van een bericht op Twitter van eurocommissaris mevrouw Smit-Kroes. Nu is voorspellen natuurlijk geen kwestie van kijken in de bekende glazen bol. Het is veeleer een poging inzicht te krijgen in alle werkzame krachten en vooral in de richting waarin deze krachten werken. Verschillende methoden om de toekomst te onderzoeken zijn: (kwantitatieve) modellen, scenariostudies, delphi-studies en overige participatieve methoden, technologisch aspectenonderzoek en dialectiek (Wikipedia).

Kishore Mahbubani heeft in het eerste hoofdstuk van zijn boek The new Asian Hemisphere, the irresistable shift of global power to the east ( Public Affairs, New York, 2008 ) een drietal scenario’s voor de toekomst van de wereld in de komende vijftig jaar geschetst. Mahbubani is momenteel decaan/professor aan de Lee Kuan Yew National University van Singapore en was van 1971 tot 2004 diplomaat. In die 33 jaar bekleedde hij twee keer het voorzitterschap van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

Het eerste scenario van Mahbubani is de Mars naar Moderniteit. Hij stelt daarin dat het gebruik van een watercloset wel eens de beste indicator zou kunnen zijn voor een antwoord op de vraag hoeveel van de 6,5 miljard wereldburgers nog leven in een premoderne wereld. Hoe groter het aantal mensen dat zijn intrede doet in die moderne wereld, hoe veiliger en stabieler de wereld zal worden. Wat Noord-Amerika en Europa vandaag de dag al bereikt hebben, kan morgen door de rest van de wereld bereikt worden. Zo zal China in 2015 het niveau bereiken waarop de ontwikkelde landen zich in 1960 bevonden. Daarbij veroorzaakt het gebruik van de mobiele telefoon met internet een stille revolutie waarvan de impact te vergelijken valt met de industriële revolutie. Connectiviteit is productiviteit. Als je mensen met elkaar verbindt, worden ze productiever. Met ontwikkelingshulp helpen we vooral regeringen van arme landen in het zadel, die daardoor het contact met hun bevolking verliezen, omdat ze voor het verkrijgen van hun fondsen niet van hen afhankelijk zijn. In een periode van twee decennia zullen 1 tot 1,5 miljard mensen in Azië verbonden worden met de moderne wereld en zichzelf geleidelijk van die foute regimes ontdoen. Dat is de Mars naar Moderniteit.

In het tweede scenario stelt Mahbubani, dat het verdere verloop van de wereldgeschiedenis bepaald zal worden door de manier waarop het westen reageert op deze Aziatische Mars naar Moderniteit. Als het zich terugtrekt in de oude forten. Als protectionisme in de plaats komt van vrije handel, dan berooft alleen al de EU de ontwikkelingslanden van 700 miljard dollar per jaar en dat is 14 keer meer dan de totale ontwikkelingshulp. De politieke steun voor protectionisme is, sinds het einde van de Koude oorlog (1989) , helaas zowel in de verenigde Staten als in Europa toegenomen. En daarmee beroven we ook onszelf van om en nabij de 1 miljard dollar per dag. Met name de manier waarop Europa al jarenlang de landbouwsector subsidieert is een voorbeeld van nauw bemeten eigenbelang zonder oog voor de globale situatie. Het heeft er alle schijn van, dat de westerse landen geleidelijk aan het geloof verliezen dat ze de concurrentie met de opkomende economieën aan kunnen. Dat gebrek aan vertrouwen kan ons opbreken en de wereld de verkeerde kant op sturen.

De triomf van het westen is het derde scenario. Vanaf het einde van de Koude Oorlog waren er voor het westen nog maar twee grootmachten over. Amerika en Europa. De rest van de wereld hoefde niet meer de toen dat zich naar deze voorbeelden om te vormen. De arrogantie was welhaast grenzeloos. Gorbatsjov was, in tegenstelling tot Deng Xiaoping, geen held, maar een idioot. Zijn opstelling heeft ertoe geleid dat de Russische economie in tien jaar tijd 45% van haar ‘output’ verloor en dat de sterfte- en criminaliteitscijfers drastisch toenamen. De westerse arrogantie leidt ook tot de veronderstelling dat culturele verschillen er niet toe doen en dat het mogelijk is om van de ene op de andere dag elke samenleving, waar dan ook in de wereld en in welk stadium van culturele en economische ontwikkeling dan ook, om te vormen tot een liberale democratie. Een misvatting. De voorbije twee eeuwen van westerse dominantie zijn in de wereldgeschiedenis eerder een uitzondering dan de regel.

Het is niet moeilijk te raden welk scenario de voorkeur verdient.

De paradox van de media. Atrium en Orbis.

Govert Derix en Leon Frissen hebben samen in 2010 een boek gepubliceerd met de titel Eurosofie. ( Downloaden kan via de site van de Provincie Limburg ). Derix heeft daarvoor een aantal essays geschreven en die met Frissen besproken. Het boek is de weerslag van de aanscherping van het denken over Europa in deze dialogische ontmoetingen. Een voorname constatering van de heren is, dat de Eurealpolitiek behoefte heeft aan idealen, die door de sense of urgency aan kracht moeten winnen. Te hopen valt, dat de huidige crisis daaraan bijdraagt. Derix schetst in een van zijn essays een aantal paradoxen met betrekking tot de samenwerking. Paradox niet in de klassieke betekenis, maar meer als iets wat tegen de verwachting in gebeurt.

Een van die paradoxen is die van de media. Die luidt alsvolgt: “Je zou verwachten dat euregionale eenheid gepaard gaat met het ontstaan van euregionale media. Voor de vorming van een sociaal-economische eenheid zijn media immers cruciaal. (…) Toch neemt de ‘mediale’ eenheid in de EMR eerder af dan toe, en kijken bewoners steeds minder vanzelfsprekend naar zenders van euregionale gebiedsgenoten aan de andere kant van de binnengrenzen.”

Een mooi voorbeeld daarvan is het Commentaar met de titel Atrium/Orbis in Dagblad De Limburger vandaag. De auteur betoogt daarin, dat het - in het belang van de consument - goed is, dat de NMa, de mededingingsautoriteit in Nederland, zich bemoeit met de fusie tussen de ziekenhuizen in Heerlen en Sittard-Geleen. Merkwaardig noemt de schrijver het echter dat de NMa in haar onderzoek ook ziekenhuizen over de grens, zoals die van Genk, Hasselt, Tongeren en Aken betrekt. De NMa krijgt ervan langs. Ze zet, aldus de commentator, een grote bek op en is door het dolle heen.

Van een Limburgse krant zou men toch mogen verwachten, dat het denken niet ophoudt bij de ( overigens officieel niet meer bestaande ) grens. Meestal treft juist randstedelijke instanties dat verwijt. Des te opmerkelijker is het te moeten constateren, dat het denken van de Limburgse media kennelijk wel bij de grens ophoudt en dat de door Derix geschetste paradox inderdaad bestaat. Met het denken van patiënten is dat overigens al lang niet meer het geval. Vele Limburgers bezoeken ziekenhuizen in onze buurlanden en zien de grens niet als een belemmering daarvoor. Ook zorgverzekeraars zijn in overwegende mate dat station al gepasseerd. Alleen de krant kennelijk niet. Media zijn erg belangrijk voor de meningsvorming bij het lezend publiek. In plaats van het toe te juichen, dat de NMa ook over de landsgrenzen kijkt om wellicht te constateren, dat er nog voldoende sprake is van concurrentie om een fusie tussen de ziekenhuizen van Heerlen en Sittard-Geleen mogelijk te maken, trekt de krant een eng, nationaal jasje aan en doet alsof de ziekenhuizen in de Euregio geen invloed hebben op de patiëntenstroom en , sterker nog, alsof ze helemaal niet bestaan. Zou het de invloed van de PVV zijn of is het gewoon een vergissing?

Macht en verantwoordelijkheid, Gasland en La Belle Verte

Afgelopen zaterdag las ik een column van Govert Derix in de krant. De kop erboven luidde: “Twintig centimeter per uur”. Die verwijst naar het feit, dat planten en dieren zich al veertig jaar met gemiddeld twintig centimeter per uur naar koelere gebieden verplaatsen. De les is, dat de natuur geen nieuwsberichten nodig heeft om in beweging te komen, dat ze weet wat ons boven het hoofd hangt en dat wij mensen achter de feiten aan lopen en het uiteindelijk zullen afleggen tegen de trage krachten van de natuur. Derix kijkt naar de aarde vanuit het perspectief van een buitenaardse beschaving die ons wellicht ooit zal beschrijven als het dier dat niet toekwam aan wat echt noodzakelijk is.

Die zienswijze is schitterend verbeeld in een film van Coline Serreau met de titel La Belle Verte. Mila, kleindochter van een aardse moeder wil, als enige van de bewoners van een verre planeet, wel terug naar de aarde. Wat ze daar aantreft maakt haar niet vrolijk. De vervuilde lucht maakt alle mensen ziek. Het water is niet te drinken(dat deed me onmiddellijk denken aan de documentaire Gasland van Josh Fox die ook zo mooi laat zien hoe de natuur met behulp van de orkanen Rita en Katrina het door mensen in zee gedumpte afval terugbezorgt waar het vandaan kwam), als je geen geld hebt, heb je niets, als je geen documenten hebt, besta je niet. Is lippenstift een medicijn om van je te laten houden? La Belle Verte is de moeite van het bekijken meer dan waard. Doen dus!

Govert Derix komt tot de conclusie, dat we behoefte hebben aan mondiale beslissingsstructuren met een verantwoorde blik op de lange termijn. Ik ben dat hartgrondig met hem eens. Tegelijkertijd leveren wij hier echter achterhoedegevechten over het afstaan van een beetje soevereiniteit aan Europa. Als je ons zo bezig ziet, zou je bijna gaan geloven dat de Maya’s gelijk gaan krijgen met hun voorspelling dat – om het met Derix te zeggen – het ruimteschip aarde op 21 december aanstaande uit de bocht zal vliegen. Er is dringend behoefte aan een Nieuw Geloofwaardig Toekomstvisioen, zegt Derix.

Chaos voor wedergeboorte, zo noemt een van Mila’s zonen het tijdperk waarin de bewoners van de verre planeet in La Belle Verte afgerekend hebben met de vervuilers en de uitbuiters. Een totale , vreedzame boycot van alle producten, die bijdragen aan de vervuiling van de aarde en tot stand gekomen zijn door uitbuiting van mensen, behoorde tot de strategie. Het doet denken aan Rousseau. Het klinkt romantisch. Wij kunnen echter niet terug. We gaan vooruit, maar niet alles wat we vooruitgang noemen is dat ook daadwerkelijk. Vervuiling , uitbuiting, bewuste misleiding en eigen-volk-eerst-denken zijn misdaden tegen de menselijkheid. Wij zouden er goed aan doen onze kennis en kunde in te zetten voor een verantwoord beheer van de aarde, voor het herstellen van verstoord evenwicht. Dat heeft alles te maken met macht en verantwoordelijkheid.

Naïef idealisme gevraagd

De Amerikaanse Sarah Chayes woont en werkt sinds 2002 in Afghanistan.Susan Neiman voert haar in haar boek ‘Morele helderheid, goed en kwaad in de 21ste eeuw’(Ambo Amsterdam,2008) op als een van de voorbeelden van volwassen idealisten. De oorspronkelijke ondertitel van Niemans boek luidt: ‘A Guide for Grown-Up Idealists’. Ook Daniel Ellsberg ( Pentagon Papers ) en Bob Moses ( burgerrechtenbeweging USA ) behoren tot die voorbeelden. Mensen die een keuze gemaakt hebben. De keuze om niet cynisch te zijn, het allemaal wel te weten en dus alles maar te laten gebeuren. De keuze om zelf iets te doen. Om zich niet langer bij de neus te laten nemen door mensen, vooral politici, die niet gehinderd worden door al teveel historische belangstelling en niets leren van de vergissingen van het verleden. Door mensen die loyaliteit als hoogste deugd hebben. Help je vrienden en doe je vijanden kwaad als enig moreel voorschrift. Door mensen die werken met vijandbeelden, die in de meeste gevallen een grotere bedreiging suggereren dan werkelijk bestaat.

Tofik Dibi is een voorbeeld. Hij wil een debat in de Tweede Kamer over de gebeurtenissen van 22 juli op het eiland Utøya in Noorwegen en hoopt dat Wilders daaraan mee doet. Hij wil met dat debat, zo zei hij bij Knevel en Van den Brink, onze gezamenlijke vijanden identificeren. Terroristen, criminelen en niet goed functionerende politieagenten. Bolkestein gaf ook een staaltje van het volstrekte gebrek aan idealen. “Zelfs een klok die stilstaat, heeft twee keer per dag gelijk”,zei hij en realiseerde zich niet in welk web hij zelf gevangen zit. De politiek van het haalbare. Wars van enige, op idealen gebaseerde, toekomstvisie. Het federale Europa als vijand van nationale zelfzucht. En wij, schapen, laten ons op een hoop drijven.

De meeste mensen, zegt Sarah Chayes, delen een paar fundamentele aspiraties en waarden met elkaar. Zoals het recht om deel te hebben aan het opstellen van de regels aan de hand waarvan ze bestuurd worden. Het recht om bestuurders ter verantwoording te roepen. Toegang tot scholing en een redelijk gelijke welvaartsverdeling. Cultuurverschillen spelen daarbij een veel minder belangrijke rol dan wat mensen in de loop der tijd overkomen is.

Politici die elkaar versterkende mechanismen van geheimhouding en minachting cultiveren, ondermijnen de democratische praktijk. Ze houden mensen bewust onwetend en liegen hen wat voor. Vervolgens gebruiken ze de onwetendheid als argument om de problemen maar aan de politiek over te laten. Politici vinden politieke winst belangrijker dan het stoppen met doden. Gewone mensen worden bang gemaakt. Ze brengen zichzelf in verlegenheid als ze er iets van zeggen. Ze worden voor naïef en wereldvreemd uitgemaakt. In de hoek gezet als onwetend en dom. Het wordt de hoogste tijd dat we ons van de angst, het wantrouwen en de zelfzucht bevrijden. Dat we ons bevrijden van de angst om absurd te lijken en een domme indruk te maken, om uit het gelid te stappen en naïef genoemd te worden. Naïef idealisme is nodig voor onze toekomst.

Natie , taal en fout nationalisme

Welke taal zou ik moeten spreken als ik Zwitser zou willen worden? Welke taal moet ik spreken om tot Belg te kunnen naturaliseren? Sinds het Fries als taal erkend is spreken we in Nederland ook verschillende talen. Kan een Vlaamse Belg, bijvoorbeeld Steven Strijckers die al tien jaar in Munstergeleen woont en werkt, ook Nederlander worden als hij Fries spreekt? Is taal een geschikt criterium om nationaliteit te verwerven? Bepaalt de taal die ik spreek tot welke natie ik behoor of wil behoren? Willen mensen een nationaliteit of krijgen ze die opgelegd en worden er dan min of meer toevallig in geboren?

Om daar iets van te begrijpen moeten we terug naar de 19de eeuw. Taal heeft veel met natievorming van doen. Joep Leerssen schrijft in “Nationaal denken in Europa, een cultuurhistorische schets” (Amsterdam University Press, 1999 ), dat het nationale denken oorspronkelijk een emancipatiebeweging was voor burgerij en minderheidsculturen. Nationaliteit werd echter in toenemende mate een “corset dat de staatsmacht moreel legitimeert, door haar te stutten op het primaat van een collectieve, anti – individualistische volkssolidariteit , en waarin de nationale of culturele identiteit van het individu lijnrecht uit de dwingende omstandigheden van historische en raciale afkomst wordt afgeleid.” De Multi-etnische keizerrijken vielen aan het einde van de Eerste Wereldoorlog definitief uiteen. Daarvoor in de plaats kwam het zelfbeschikkingsrecht der volkeren, dat de leidraad vormde voor het Verdrag van Versailles. Daar ligt de oorsprong van het nationalistisch beginsel, dat “staten de nationale samenstelling van hun bevolking dienen te weerspiegelen, en dat de staatsgrenzen dus idealiter dienen samen te vallen met culturele grenzen – met name taalgrenzen. “

Cultuur- en staatsgrenzen vallen echter niet samen. Staatsgrenzen zijn meestal vrij nauwkeurig. Soms weerspiegelen ze in hun veranderlijkheid de kracht of zwakte van een land. Cultuurgrenzen zijn vager en ze verschuiven maar zelden. Staatsgrenzen zijn veel minder bestendig dan cultuurgrenzen.

De multiculturele samenleving is mislukt, roepen vele politici tegenwoordig. Dat is natuurlijk volstrekte flauwekul. De multiculturele samenleving is niet mislukt, ze bestaat gewoon. Feit is, dat politici zich geen raad weten met de gevolgen van toenemende globalisering en mobiliteit. Daarom vallen ze terug op een fout soort nationalisme. Een nationalisme, dat niet gericht is op emancipatie en democratie, maar op mono - cultureel en - linguïstisch fascisme. Sinds 1 april van dit jaar zijn, op basis van het gedoogakkoord en dus dankzij de PVV, de eisen van het inburgeringsexamen verder aangescherpt.

Steven Strijckers behoort tot hetzelfde cultuurgebied als de Nederlanders. Hij heeft niet dezelfde nationaliteit, behoort niet tot dezelfde staat. Dat is niet meer dan een toevalligheid, want voor 1830 was dat wel het geval geweest. Misschien wordt het de allerhoogste tijd die verschillende nationaliteiten gewoon af te schaffen en er , als eerste stap, een Europees paspoort voor in de plaats te stellen. Uiteindelijk zijn we allemaal bewoners van de wereld en zouden we ons moeten kunnen vestigen daar waar we ons het beste thuis voelen, zonder dat nationale regeringen dat met allerlei dwaze regeltjes belemmeren.

Filosoferen in de tuin

Een middag in de tuin. Met zijn vieren rond een tafel. Het gesprek komt op ‘seksueel misbruik van kinderen’. Bestaat er dan ook seksueel gebruik van kinderen, vragen we ons af? Of is de term mishandeling hier beter op zijn plaats? In het wetboek van strafrecht gaat het om (het begin van) een , al dan niet incestueuze handeling, in de richting van een minderjarige. En met die handeling is iets mis.

Zinloos geweld. Hoe staat het daar mee? Is geweld niet per definitie zinloos en is er dus sprake van een pleonasme als we het over zinloos geweld hebben? Net zoals in witte sneeuw. Kan geweld ook zinvol zijn? Of is het beter in die gevallen te spreken van gerechtvaardigd en blijft het geweld altijd zinloos, omdat het zichzelf oproept en tot escalatie leidt en niet tot een oplossing? Verzets - en bevrijdingsbewegingen vinden geweld soms gerechtvaardigd, maar is het daarmee ook zinvol?

Bestaan beeld en geluid eigenlijk onafhankelijk van de waarnemer? En hoe zit het met tijd? Bestaat tijd onafhankelijk van onze waarneming? Wij meten de tijd. Causaliteit en relativiteit brengen ons bij Einstein. Kunnen mensen eindeloos denken, zonder begin en eind? De historici onder ons zetten de metafysica aan de kant en gaan toch maar uit van volgordelijkheid, van causaliteit, van b als gevolg van a. Als er al een oerknal is geweest, wat was er dan daarvoor? Wat heeft die knal veroorzaakt, wat heeft tot die knal geleid? Of was er helemaal nooit een knal en is alles er altijd al geweest en zal het ook nooit eindigen? Verandert het alleen maar van vorm?

Waar is het misgegaan met de mens? Zijn we van mening dat het misgegaan is? Wat is er dan mis gegaan? Wanneer heeft hij zichzelf losgemaakt van en zich boven de natuur gesteld? Begon het met het domesticeren van dieren of al eerder? Bijvoorbeeld toen we rechtop gingen lopen? Welke wonderbaarlijke aanpassingskunst heeft ertoe geleid, dat mensen, die naakt en zonder schutkleur worden geboren en daarbij ook nog een hoop kabaal maken, toch in staat waren te overleven? Zijn wij niet iets te arrogant geworden, omdat ons dat gelukt is? Het rechtop gaan staan heeft ons ook verzwakt. Waar de viervoeter goed verder kan met drie voeten, zijn wij behoorlijk gehandicapt als we er een moeten missen.

De onderwerpen borrelen als vanzelf op. Er wordt veel beweerd en nog meer gevraagd. Elk van de vandaag maar kort en oppervlakkig aangesneden thema’s verdient veel meer aandacht dan wij er vanmiddag in het zonnetje aan konden geven en heeft die aandacht ook al van velen voor ons gehad. Wij zijn slechts amateur filosofen. Maar het was wel genieten vandaag. Ik had nog uren door kunnen gaan en liefst zou ik nooit meer iets anders doen. Het ontbrak me aan tijd. Ik had te weinig ruimte in mijn tijd. En dus zette ik mij maar weer in beweging en ging van a naar b, omdat ik daar verwacht werd.