Het is vrijdag 4 februari 2011. De elfde dag van de demonstraties op het Tahrirplein in Cairo tegen het bewind van Hosni Mubarak. Fareed Zakaria, hoofdredacteur van Newsweek, sprak op 30 januari met Mohammed El Baradei. De beelden deden me denken aan zijn boek: ‘De toekomst van vrijheid’ (2003) over de paradoxen en schaduwzijden van democratie. Ik herinnerde me, dat hij daarin het Bruto Nationaal Product ( BNP ) per hoofd van de bevolking opvoerde als een belangrijk criterium voor het al dan niet duurzaam slagen van democratiseringsprocessen in landen.
De kans dat een democratisch bewind in een land met een inkomen boven de 6000 dollar zou afsterven was 1 op de 500. Eenmaal rijk geworden, worden democratieën onsterfelijk. Bij inkomensniveaus ruwweg boven de 9000 dollar hebben 32 democratische regimes bij elkaar 736 jaar bestaan. In geen van die landen is de democratie verloren gegaan. Daarentegen is in 39 van de 69 armere democratieën de democratie mislukt, een sterftecijfer van 56 procent.( blz. 63 )
Met behulp van het CIA World factbook begin ik een database aan te leggen van het BNP per hoofd van de bevolking van diverse landen. Interessant is daarbij ook de gemiddelde leeftijd van de bevolking, het werkeloosheidspercentage en het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft.
De Nederlandse Minister President Rutte is een voorstander van een ordentelijke transitie in Egypte, maar heeft er geen zin in President Mubarak op te roepen op te stappen. Rutte ziet dat als inmenging in binnenlandse aangelegenheden. Verder observeert de Minister President dat er beter geen groeperingen als het Moslimbroederschap aan de macht komen. “Dan kom je van de regen in de drup.” Hij volgt braaf het Amerikaanse standpunt. Het Nederlandse parlement is ontevreden over de slappe reactie van de Europese Unie. Zij vinden dat er een krachtiger eendrachtig geluid moet komen richting Egypte en dat Europa op dit moment de 2e viool achter de Verenigde Staten speelt.
Wim van de Camp (CDA), europarlementariër namens Nederland, twittert op 3 februari over de ‘goeie start nieuwe CDA werkgroep Europa. Meer CDA leden erbij halen, Europa politiek moet frisser,brutaler: NL heeft geen toekomst zonder EU.’ Ze zijn bij het CDA kennelijk op zoek naar een nieuwe visie op Europa.
Berlusconi, de binnenlands zwaar onder vuur liggende premier van Italië, noemt Mubarak een wijs mens, die tijdens de onvermijdelijke transitie aan de macht moet blijven. En dat is nu precies wat de demonstranten niet willen. Op 3 februari lieten Berlusconi en vier ( Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en Spanje ) andere Europese leiders in een gezamenlijke verklaring nog weten „extreem bezorgd” te zijn over de situatie in Egypte en riepen ze op tot „een snelle en ordelijke overgang naar een brede, representatieve regering”.
Na elf dagen demonstraties in Egypte, spreken de 27 Europese regeringsleiders eindelijk met een mond in de navolgende verklaring.
Brussels, 4 February 2011
EUROPEAN COUNCIL
DECLARATION ON EGYPT AND THE REGION
The European Council is following with utmost concern the deteriorating situation in Egypt. It condemned in the strongest terms the violence and all those who use and encourage violence. It emphasised the right of all citizens to demonstrate freely and peacefully, under due protection from law enforcement authorities. Any attempt to restrict the free flow of information, including aggression and intimidation directed against journalists and human rights defenders, is unacceptable.
The European Council called on the Egyptian authorities to meet the aspirations of the Egyptian people with political reform not repression. All parties should show restraint and avoid further violence and begin an orderly transition to a broad based government. The European Council underlined that this transition process must start now. The basis for the EU's relationship with Egypt must be the principles set out in the Association Agreement and the commitments made.
The European Council saluted the peaceful and dignified expression by the Tunisian and Egyptian people of their legitimate, democratic, economic and social aspirations which are in accord with the values the European Union promotes for itself and throughout the world. The European Council emphasised that the citizens' democratic aspirations should be addressed through dialogue and political reform with full respect to human rights and fundamental freedoms, and through free and fair elections. It called on all parties to engage in a meaningful dialogue to that end.
The European Union is determined to lend its full support to the transition processes towards
democratic governance, pluralism, improved opportunities for economic prosperity and social
inclusion, and strengthened regional stability. The European Council is committed to a new
partnership involving more effective support in the future to those countries which are pursuing political and economic reforms including through the European Neighbourhood Policy and the Union for the Mediterranean.
In this context, the European Council
− asked the High Representative to convey our message on her forthcoming visit to
Tunisia and Egypt;
− invited the High Representative within the framework of this partnership to develop a
package of measures aimed at lending European Union support to the transition and
transformation processes (strengthening democratic institutions, promoting democratic
governance and social justice, and assisting the preparation and conduct of free and fair
elections); and to link the European Neighbourhood Policy and Union for the
Mediterranean more to these objectives; and
− invited the High Representative and the Commission to adapt rapidly the instruments of
the European Union, to make humanitarian aid available and to propose measures and
projects to stimulate cooperation, exchange and investment in the region with the aim of
promoting economic and social development, including advanced status for Tunisia.
Dat is nog eens iets anders dan je suf kletsen in het Europees parlement over de technische en emissie vereisten, die je als Europa gaat stellen aan brommers, scooters en motoren! ( Twitter Wim vande Camp ). Hoed u voor de preventiestaat, die niets beters te doen lijkt te hebben, dan de individuele vrijheden van burgers in steeds verder toenemende mate te beperken en in te grijpen in de persoonlijke levenssfeer. De belangengroependemocratie zaagt aan de wortels van de individuele vrijheid. Europa heeft het vooral druk met zichzelf en speelt daarom geen rol van betekenis in de wereld.
Buitenlands beleid lijkt een mijnenveld, waar de geringste misstap tot explosies met grote gevolgen kan leiden. De Amerikanen hebben grote moeite met het bepalen van hun positie ten opzicht van wat er zich in Egypte afspeelt. Een trouwe bondgenoot, die bijna dertig jaar aan het bewind is, van de ene op de andere dag als een baksteen laten vallen is niet eenvoudig. Ook al vraagt het Egyptische volk, althans een deel daarvan, daarom.
Mijn gedachten bewogen zich eveneens in deze dagen in de richting van Kishore Mahbubani, die ‘The new Asian Hemisphere, the irresistible shift of power to the east” (2008) schreef en naar Francis Fukuyama’s “Het einde van de geschiedenis en de laatste mens” (1992). Mijns inziens verplichte literatuur voor iederen die met het lot van de wereld begaan is. En niet in de laatste plaats spookten de woorden van Bertolt Brecht voortdurend door mijn hoofd:
Ihr Herrn, die ihr uns lehrt, wie man brav leben
Und Sünd und Missetat vermeiden kann
Zuerst müßt ihr uns schon zu fressen geben
Dann könnt ihr reden: damit fängt es an.
Ihr, die ihr euren Wanst und unsere Bravheit liebt
Das Eine wisset ein für allemal:
Wie ihr es immer dreht und immer schiebt
Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral.
Erst muß es möglich sein, auch armen Leuten
Vom großen Brotlaib sich ihr Teil zu schneiden
( Dreigroschenoper, 1928, Ballade: Wovon lebt der Mensch )
Zittend achter mijn laptop in Vaals stel ik me de vraag of het mogelijk is een buitenlands beleid voor Europa te formuleren, waarbij lering getrokken is uit de fouten van het verleden. Hoe kan een dergelijk beleid tot stand komen? Wie moet er over zijn schaduw van eigenbelang heen springen? Wat is de juiste koers op weg naar een wereld van duurzaamheid en vrede?
