Het proces tegen Anders Breivik is begonnen. Op de eerste dag ervan zette hij meteen de toon door, zodra zijn handboeien verwijderd waren, zichzelf op de borst te kloppen en zijn rechtervuist gebald naar voren te strekken. Sommige kranten noemden dat een rechts gebaar. Vervolgens verklaarde hij de rechtbank niet te erkennen, omdat die een mandaat heeft van de Noorse politieke partijen die het multiculturalisme steunen. Even kreeg hij het te kwaad toen hij geconfronteerd werd met zijn eigen propagandafilm. De feiten bekent Breivik, maar in strafrechtelijke zin acht hij zich onschuldig aan de dood van zijn 77 slachtoffers, omdat hij uit zelfverdediging gehandeld meent te hebben. Een belangrijke vraag die in de loop van het proces beantwoord zal moeten worden is of deze man volledig toerekeningsvatbaar is. De vier deskundigen zijn verdeeld, alhoewel ze allemaal van mening zijn dat Breivik gevaarlijk is en zal blijven. De rechtbank mag en moet het nu uitzoeken.
Gisteren interviewde Pieter-Jan Hagens Bjørn Ihler die de schietpartij op het eiland Utøya overleefd heeft , de dood recht in de ogen gekeken heeft en en passant nog twee jongetjes van acht en negen jaar het leven redde. Ongelooflijk kalm en beheerst vertelde hij zijn verhaal. Net als een andere overlevende, Adrian Pracon, zou hij wel met Breivik in gesprek willen komen. De een wil weten, waarom Breivik hem eerst niet en later wel beschoot. De ander probeert te begrijpen wat er in Breivik om ging. Wat Hagens ook probeerde om aan Ihler wraakzuchtige opmerkingen te ontlokken, het lukte hem niet. Het gebrek aan emoties bij Breivik verklaarde Bjørn Ihler met de opmerking dat Breivik wellicht nog bezig is met zijn strijd. Op de vraag of hij Breivik normaal acht, antwoordde hij, dat hij de kennis mist om dat te beoordelen. De rechtbank moet daar maar een zo goed mogelijk oordeel over uitspreken. Hagens verslikte zich zowat. Een zo goed mogelijk oordeel? Hij heeft je bijna vermoord! Heb je geen behoefte aan wraak? Die behoefte blijkt Ihler niet echt te hebben. Wij moeten vooral trouw blijven aan wie we waren voor deze verschrikkelijke gebeurtenis. Trouw blijven aan de idealen en overtuigingen die we hadden vóór 22 juli 2011. Hagens wilde ook nog wel weten wat Bjørn Ihler vond van alle media-aandacht voor dit proces en voor Breivik in het bijzonder. Ihler is van mening dat die aandacht goed is, met name om te begrijpen hoe het heeft kunnen gebeuren en om er lessen uit te trekken bij de bestrijding van dit soort terroristisch gedrag in de toekomst.
Of Breivik nu gek is of niet staat voorlopig nog even in het midden, Bjørn Ihler is het in geen geval. Wat een kracht gaat er uit van zijn rustig en weloverwogen commentaar. Indrukwekkend gewoon. Ik zag een jongeman van ergens in de twintig, bezig met wat hem en anderen overkomen is een plaats in zijn verdere leven te geven. Mij overviel gewoon het gevoel dat ik graag zou willen wonen in een land waar hij leiding aan geeft. Ik zal er niet gek van staan te kijken als de Noren hem over enige tijd inderdaad die leiding toevertrouwen. Dan zou ik jaloers zijn en misschien wel naar Noorwegen willen emigreren!
