De Amerikaanse Sarah Chayes woont en werkt sinds 2002 in Afghanistan.Susan Neiman voert haar in haar boek ‘Morele helderheid, goed en kwaad in de 21ste eeuw’(Ambo Amsterdam,2008) op als een van de voorbeelden van volwassen idealisten. De oorspronkelijke ondertitel van Niemans boek luidt: ‘A Guide for Grown-Up Idealists’. Ook Daniel Ellsberg ( Pentagon Papers ) en Bob Moses ( burgerrechtenbeweging USA ) behoren tot die voorbeelden. Mensen die een keuze gemaakt hebben. De keuze om niet cynisch te zijn, het allemaal wel te weten en dus alles maar te laten gebeuren. De keuze om zelf iets te doen. Om zich niet langer bij de neus te laten nemen door mensen, vooral politici, die niet gehinderd worden door al teveel historische belangstelling en niets leren van de vergissingen van het verleden. Door mensen die loyaliteit als hoogste deugd hebben. Help je vrienden en doe je vijanden kwaad als enig moreel voorschrift. Door mensen die werken met vijandbeelden, die in de meeste gevallen een grotere bedreiging suggereren dan werkelijk bestaat.
Tofik Dibi is een voorbeeld. Hij wil een debat in de Tweede Kamer over de gebeurtenissen van 22 juli op het eiland Utøya in Noorwegen en hoopt dat Wilders daaraan mee doet. Hij wil met dat debat, zo zei hij bij Knevel en Van den Brink, onze gezamenlijke vijanden identificeren. Terroristen, criminelen en niet goed functionerende politieagenten. Bolkestein gaf ook een staaltje van het volstrekte gebrek aan idealen. “Zelfs een klok die stilstaat, heeft twee keer per dag gelijk”,zei hij en realiseerde zich niet in welk web hij zelf gevangen zit. De politiek van het haalbare. Wars van enige, op idealen gebaseerde, toekomstvisie. Het federale Europa als vijand van nationale zelfzucht. En wij, schapen, laten ons op een hoop drijven.
De meeste mensen, zegt Sarah Chayes, delen een paar fundamentele aspiraties en waarden met elkaar. Zoals het recht om deel te hebben aan het opstellen van de regels aan de hand waarvan ze bestuurd worden. Het recht om bestuurders ter verantwoording te roepen. Toegang tot scholing en een redelijk gelijke welvaartsverdeling. Cultuurverschillen spelen daarbij een veel minder belangrijke rol dan wat mensen in de loop der tijd overkomen is.
Politici die elkaar versterkende mechanismen van geheimhouding en minachting cultiveren, ondermijnen de democratische praktijk. Ze houden mensen bewust onwetend en liegen hen wat voor. Vervolgens gebruiken ze de onwetendheid als argument om de problemen maar aan de politiek over te laten. Politici vinden politieke winst belangrijker dan het stoppen met doden. Gewone mensen worden bang gemaakt. Ze brengen zichzelf in verlegenheid als ze er iets van zeggen. Ze worden voor naïef en wereldvreemd uitgemaakt. In de hoek gezet als onwetend en dom. Het wordt de hoogste tijd dat we ons van de angst, het wantrouwen en de zelfzucht bevrijden. Dat we ons bevrijden van de angst om absurd te lijken en een domme indruk te maken, om uit het gelid te stappen en naïef genoemd te worden. Naïef idealisme is nodig voor onze toekomst.
