Onschuldig

Mubarak vindt zichzelf onschuldig. Kadhafi , Assad, Ahmedinjad, Aliyev en Poetin vinden zichzelf waarschijnlijk evenmin schuldig. Wilders is ook niet schuldig. Schuld was altijd al een moeilijk begrip en het wordt tegen de achtergrond van de bevindingen uit hedendaags hersenonderzoek niet eenvoudiger. Schuld in strafrechtelijke zin hangt samen met verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid vooronderstelt vrije wil. Als we geen vrije wil hebben, kunnen we niet verantwoordelijk zijn en dus ook niet schuldig. Wat kunnen we mensen verwijten als de vrije wil niet bestaat? Zonder schuld is er geen misdaad. ‘Hier sta ik, ik kan niet anders, zo helpe mij God.’ Luther kon al niet anders. Hij deed wat hij doen moest. Er was geen alternatief. Zijn leeuwen schuldig als zij hun prooi doden? Is de spin, die de vlieg in haar web strikt, schuldig? Kunnen we deze dieren iets verwijten? Zij hebben toch geen vrije wil. Wat nu, als wij mensen die ook niet hebben? Als omgeving, en omstandigheden ons gedrag sturen. Als we doen wat we moeten doen om te overleven. Staten, naties, religies. Het zijn niet meer dan historische en culturele toevalligheden. Ze bieden een bepaalde zekerheid in ons principieel onzekere bestaan. Net als de familie, waarin je toevallig geboren wordt. Iets om op terug te vallen in moeilijke tijden. Dat werkt ook zo bij de meeste zoogdieren. De sterken vormen coalities,want samen staan we sterker. Samen kunnen we de, soms vijandige, buitenwereld beter het hoofd bieden. Pas als we samen sterker worden dan de sterken van dit moment kan er iets veranderen. Soms gebeurt dat op vreedzame wijze, bijvoorbeeld door verkiezingen. Soms ook gaat het met veel geweld gepaard. Als de sterken goed voor ons zorgen, ons zekerheid bieden, ons beschermen tegen bedreigingen, respectvol met ons omgaan en rechtvaardig zijn mogen ze leiden en is er weinig aanleiding voor de minder sterken om coalities te vormen. Als ze daarin tekortschieten ontstaat er verzet. Als de sterken een te groot deel van de koek voor zichzelf houden, als ze hun macht misbruiken om zichzelf te verrijken, als ze corrupt zijn zal er een moment komen, waarop er aan de poten van de stoelen waarop ze zetelen gezaagd gaat worden. En natuurlijk verdedigen ze zich dan, want ook zij willen zekerheid. En daarom zijn ze onschuldig. Ze hebben zichzelf enkel verdedigd. Daar waar er geen democratische omgeving is die dit proces stuurt, verloopt het op een andere manier. Bloedig.