Pessimisme

Ik realiseer me dat ik aan het somberen ben. Onwillekeurig denk ik de laatste dagen herhaaldelijk aan de ondergang van het Romeinse Rijk in zelfgenoegzaamheid en arrogantie. Of die associatie zich door het optreden van Berlusconi opdringt weet ik niet. Van nature ben ik al niet zo’n vrolijke Frans en daar kan natuurlijk ook een belangrijke bron van mijn stemming liggen. Wie het goed met deze aarde voor heeft moet pessimist zijn en verbeeldingskracht hebben. In de vorige eeuw hebben we twee wereldoorlogen nodig gehad om voldoende besef voor de noodzaak tot samenwerking te bewerkstelligen. Kijkend naar wat er zich nu afspeelt in Europa vrees ik dat die twee niet voldoende waren. Optimisten wuiven alle problemen met verwijzing naar de eeuwigdurende groei en vooruitgang minzaam glimlachend weg. Wij zullen voor elk probleem vroeg of laat een oplossing vinden. Geen reden voor ongerustheid, alles komt goed. En dan hebben we ook nog de realisten, die het allemaal heel scherp zien zoals het echt is, niet vrolijk, niet verdrietig of somber, maar gewoon realistisch. Optimist tot in de kist. Realist in de mist. Pessimisten hopen dat de optimisten gelijk hebben of krijgen en dat de realisten het goed zien. Maar ze weten het niet zo zeker. Ze blijven vragen stellen. Het zijn twijfelaars, filosofen. Evenwicht, balans en dialoog tussen deze wijzen van kijken en zien is ideaal, maar het evenwicht is helaas ook hier verstoord.

In Nederland regeert de Volkspartij voor Vrijheid (en Democratie) samen met de verantwoordelijke rentmeesters. Ze worden gedoogd door de partij voor de Vrijheid. Vrijheid!? Hollandse binnendijkse vrijheid met de Randstad als navel van de wereld, zou Hella Haasse gezegd hebben. Alleen in de verbeelding ben je echt , buitendijks, vrij. De verbeelding, het vermogen je te kunnen voorstellen dat het ook anders kan, maakt het leven draagbaar. Maar de optimistische realisten zijn nu aan de macht. Er is geen plaats voor twijfelaars en dromers. De linker hersenhelft domineert. Voor dromen, emoties, spiritualiteit, creativiteit en fantasie is er even geen plaats, want we moeten bezuinigen. Wij hebben een luisterend oor, maar gaan wel door. De intense kleinburgerlijkheid van Henk en Ingrid viert hoogtij. Ze kunnen er ook niets aan doen toevallig in Nederland geboren te zijn, kunnen de taal van hun land amper nog foutloos schrijven, maar menen wel zich, op gezag van enkele volksvertegenwoordigende stommelingen, af te moeten zetten tegen de rest van de wereld. Liberalen, die vrijheid altijd al ingevuld hebben als het recht van de sterkste, doen hun uiterste best de verbeelding weg te zetten als linkse hobby, haar te kwalificeren als naïeve , romantische dromerij, haar om zeep te helpen. De rentmeesters weten zich even geen raad. Ze worden vermalen tussen hun principes en de honger naar macht. Voor Mauro is er geen plaats in de herberg! De honger wint het van de naastenliefde. Principes zijn mooi. Die moeten hoog gehouden worden. Maar wel zo hoog dat er af en toe onderdoor gekropen kan worden als het deelhebben aan de macht dat vergt.

Ik kan mij zo maar voorstellen, dat #OccupyWallStreet zich door ontwikkelt tot een wereldwijde beweging van mensen met genoeg buitendijkse verbeeldingskracht om zich voor te kunnen stellen dat het ook anders kan. Zonder concreet programma, zonder plan. Maar wel met idealen vanuit de rechter hersenhelft. Ik droom ervan, dat die beweging sterk genoeg wordt om het verloren evenwicht te herstellen en een derde wereldoorlog te voorkomen. Dat maakt mijn pessimisme draaglijk.