Duitsland worstelt met Mein Kampf

Eind 2015 is het 70 jaar geleden, dat de Amerikanen de auteursrechten van Mein Kampf aan de Freistaat Bayern gaven, die ze opgeëist had, omdat Adolf Hitler het laatst in München gewoond zou hebben. Beieren heeft een heruitgave van het boek in Duitsland steeds tegen gehouden. In het buitenland was het gewoon verkrijgbaar en in Duitse bibliotheken kon het ook geleend worden. De auteursrechten verlopen na 70 jaar. Heruitgave van het boek kan dan ook in Duitsland niet meer tegengehouden worden. Ik geloof niet dat er veel mensen zijn die zich in de voorbije decennia erg druk gemaakt hebben over dat boek. Maar nu die einddatum voor wat betreft de auteursrechten nadert, steekt de discussie erover in het nog steeds zeer schuldbewuste Duitsland volop de kop op en krijgt het boek, wellicht onbedoeld, veel aandacht. Ook gisteren in het TV-programma Anne Will. Om eventuele kwaadwillende geesten de wind uit de zeilen te nemen, heeft het Beierse Ministerie van Financiën besloten nog snel een heruitgave toe te staan, voorzien van wetenschappelijk commentaar. Zo leveren die auteursrechten tenminste nog iets op en kan het boek, door het Institut für Zeitgeschichte voorzien van commentaar, ook in de Duitse scholen bij het geschiedenisonderwijs gebruikt worden. Het schuldbewustzijn heeft er in Duitsland lang toe geleid, dat alles wat met nationalisme en rechts radicalisme te maken had verboden werd . Dat wederom gaf menigeen grond voor de opvatting dat, omdat het verboden was, het ook niet bestond. En dat bleek een misvatting. Verbieden helpt niet. De discussie aangaan is beter. Dan blijkt al gauw, zo heeft ook Serdar Somuncu ervaren, dat de meeste rechts- radicalen van vandaag de dag Mein Kampf nooit gelezen hebben, noch de Sportpalastrede van Goebbels ooit beluisterd of gelezen hebben. Somuncu, Duitser met een Turkse achtergrond, is geboren in Istanboel, heeft enkele jaren in Maastricht gestudeerd en reist al sinds de negentiger jaren van de vorige eeuw, met speciale toestemming , door de Bondsrepubliek met een succesvolle Mein Kampf voorstelling, waarin hij probeert de dialoog met zijn publiek aan te gaan. Op de site van de Heinrich Böll Stiftung staat een uitvoerig interview met hem, dat ik de geïnteresseerde lezer alleen maar kan aanbevelen (http://migration-boell.de/web/integration/47_2139.asp). Het heeft dus niet zoveel zin en daarenboven is het ook nog eens principieel niet in orde om boeken te verbieden of te verbranden. Het heeft wel zin om de discussie over ideeën en gedachten met elkaar aan te gaan en eventuele denkblokkades op te sporen en bespreekbaar te maken. Hoe moeilijk dat is bleek ook in de discussie van gisteravond. Wie daar probeerde ook maar de geringste nuancering aan te brengen in het daderschap van alle Duitsers kreeg de wind van voren. De waarschijnlijk juiste constatering dat er ook unschuldige Täter geweest zijn, bijvoorbeeld de kinderen van toen, was het maximaal haalbare. Maar daders blijven het. De Engelsen noemen dat the German disease. Misschien is het feit dat in Nederland zoveel mensen op de PVV gestemd hebben wel zorgelijker, dan een herdruk , al of niet voorzien van wetenschappelijk commentaar, van Mein Kampf in Duitsland.