Herdenken

De herdenkingsdagen komen er weer aan. Na Koninginnedag en 1 mei ( nog steeds een vrije dag in Duitsland en België ) krijgen we op vrijdag en zaterdag Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. Hoe verder WO II achter ons komt te liggen, hoe minder mensen er onder ons zijn die het aan den lijve ondervonden hebben. Inmiddels werken we al vele jaren weer samen met de voormalig bezetter. Er komt – terecht - steeds meer nuancering in de lokale herdenkingsbijeenkomsten. Zeker in grensgemeenten is daar al langer sprake van. Daar heeft het eenzijdige vijanddenken uit het verleden al enige tijd geleden stap voor stap plaats gemaakt voor een meer op de toekomst gerichte gezamenlijkheid onder het motto ‘dit nooit meer’. Ik kan me nog goed herinneren hoeveel voeten het in de aarde had om in de eerste helft van de negentiger jaren van de vorige eeuw voor het eerst na de oorlog weer Duitsers op paarden de grens naar Nederland te laten oversteken. En toen ging het om carnavalsverenigingen. De pijn zat diep. Maar aan de andere kant is het ook wel een keer goed geweest. We komen zo langzaam aan in de situatie dat de mensen die herdenken hetgeen ze herdenken enkel uit de overlevering kennen. Natuurlijk moet niet vergeten worden wat er gebeurd is, aan de andere kant is het legitiem om de vraag te stellen of de nazaten van de daders verantwoordelijk gehouden moeten blijven worden voor wat hun ouders en grootouders deden. Bij ons ging dat afgelopen week zelfs zover dat een 15-jarige scholier die het waagde in dichtvorm na te denken over hoe moeilijk het is om steeds de juiste keuze te maken als een soort van landverrader getooid werd met pek en veren. En dat gaat beslist veel te ver. Het Nationaal Comité 4 en 5 laat zich nog steeds gijzelen door groepen die het eerder genoemde eenzijdige vijanddenken cultiveren. Alleen de Nederlandse doden worden op 4 mei herdacht. Wie probeert te nuanceren, wie zijn oog vooral op de toekomst richt, wie kritiek uit op intolerabele verbale uitspattingen in de richting van kinderen, wordt onmiddellijk voor antisemiet uitgemaakt . Het Europa van nu is niet meer het Europa van 70 jaar geleden. Er is veel veranderd en ook de manier waarop we ge- en herdenken moet en kan zich daaraan niet onttrekken. Het is tijd voor nieuwe vormen. Het is goed dat jonge mensen daarbij het voortouw nemen. Hun betrokkenheid is nodig om het nooit meer te laten gebeuren. Ze neersabelen als ze proberen hun eigen lessen uit het verleden te trekken is alleen maar contraproductief en getuigt niet van veel inzicht en wijsheid. Het getuigt van onverwerkt verleden en hier en daar van het uitbuiten van de eeuwige slachtofferrol, die gebruikt wordt om te legitimeren wat niet getolereerd zou mogen worden.