De geradicaliseerde eenzame wolf

Anders Behring Breivik is een geradicaliseerde eenzame wolf (lone wolve).
Hoe en waarom mensen ( kunnen ) radicaliseren staat beschreven in een rapport, dat in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Justitie in 2009 opgesteld werd door de universiteiten van Utrecht en Amsterdam.
In dat onderzoek wordt geconcludeerd dat : “ sympathie voor moslim- of rechtsradicaal gedachtegoed met name dan een grote kans van ontstaan heeft wanneer fundamentele aspecten omtrent de levenssituatie van de jongere en zijn/haar groep door hem/haar als onrechtvaardig wordt waargenomen. Samen met gevoeligheid voor onzekerheid en ervaren groepsbedreiging kan dit gemakkelijk leiden tot extern gerichte negatieve emoties zoals boosheid en intenties tot en daadwerkelijk verrichten van radicaal en gewelddadig gedrag.”

Gevaarlijke eenlingen, zoals Breivik, worden 'lone wolves' genoemd. Ze zijn moeilijk te traceren, omdat ze weinig communiceren over hun plannen en nog geen crimineel verleden hebben. Zo kon Breivik 9 jaar lang in stilte werken aan de voorbereidingen op 22 juli 2011.
In Leiden doet Dr. Beatrice de Graaf van het Centre for Terrorism and Counterterrorism onderzoek naar het fenomeen van de ‘lonely wolves’. De 'eenzame wolven' maken geen deel uit van een terreurorganisatie, maar laten zich er wel door inspireren en knutselen hun eigen ideologie in elkaar. Dat heeft Breivik ook gedaan. Hij publiceerde daags voor de aanslagen in Oslo en op Utøya zijn met veel knip- en plakwerk in elkaar geknutselde theorie in een ruim 1500 pagina’s tellend document met de titel: “2083, A European declaration of independence” en een ruim 12 minuten durend en uit vier delen bestaand filmpje met de titel: “Knights Templar 2083” op Youtube.

Dat is geen toeval volgens Dr. Matthew Feldman van de Universiteit van Northampton, expert op het gebied van radicalisme en nieuwe media. Hij betoogt dat extreem - rechts zich gemakkelijker voor ‘lone wolve’ terrorisme leent door het ethos van het heldhaftige individu dat de wereld gaat redden. En dat is wat Anders Brehing Breivik wilde. Hij is een Viking, een Noorman, een Kruisvaarder, een Vrijmetselaar, die de wereld wakker wil schudden en redden van de bedreiging die de Islam in zijn ogen vormt.
Het internet is daarbij een belangrijke factor. Bij gebrek aan een fysieke gemeenschap, stort extreem -rechts zich in een virtuele. De blogs van ene Fjordman en Unabomber Ted Kaczynski vormden belangrijke bronnen van inspiratie. Uit een recente studie van extreem - rechts websites bleek dat 44% van de leden geclassificeerd kon worden als een eenzame wolf.

Breivik verwijst in zijn documenten ook naar de PVV van Wilders, die hij de enige echte conservatieve partij van Europa noemt. Wilders is daar niet blij mee, maar hoe hij wat er in Noorwegen gebeurd is ook veroordeeld, het is duidelijk hoe zijn islamofobie sommige mensen inspireert. De angst om door de Moslims overlopen te worden gaat over in boosheid op iedereen die dat gevaar met vermaledijde politieke correctheid probeert te verdoezelen of te bagatelliseren. En dat verklaart dan weer de keuze van Breivik voor het jongerenkamp van de sociaal – democratische arbeiderspartij op Utøya. Het zijn immers met name de sociaal – democratische zwakkelingen, die de multiculturele samenleving hebben laten ontstaan.

Die multiculturele, geglobaliseerde samenleving leidt nog tot een ander probleem. Een identiteitsprobleem. Elke natie en ook elk mens ontleent zijn identiteit in belangrijke mate aan het zich afzetten tegen de identiteit van andere naties en mensen. Als wij onze identiteit willen profileren hebben we behoefte aan het profiel van de ander, want hoe zouden wij onszelf moeten definiëren als er geen ander zou zijn? Wij zijn Nederlanders, omdat er ook Belgen en Duitsers zijn. Wij zijn christenen, omdat er ook moslims zijn. Door het wegvallen van de grenzen en de toenemende vermenging en vervaging van die identiteiten komen sommige mensen in een identiteitscrisis, die zich onder meer uit in het in ere herstellen en scherp profileren van het andere, van de ander. We zijn nog niet zover, dat we onszelf kunnen zien als bewoners van dezelfde aarde en onze identiteit ontlenen aan de bewoners van andere planeten.