Teveel sterren

Voor Nederland is het EK voorbij. En ook weer niet. De teleurstellende verrichtingen van oranje zullen nog wel even nasudderen. De vaderlandse pers zoekt naarstig naar lekken en individuele schuldigen, waar juist het collectief faalde. Heitinga zit inmiddels op Ibiza. Van Bommel heeft zijn laatste wedstrijd voor het Nederlands elftal gespeeld. Van Persie zwijgt als een sfinx en zelfs Jansma krijgt hem niet aan de praat. Van der Wiel realiseert zich dat Real Madrid nog ver weg is en etaleert met die uitspraak wat zijn doel bij dit EK was. Johan Derksen speelt zijn rol in het voetbalcircus met verve. Hij heeft het zichzelf omhoog bewegen door anderen de grond in te boren inmiddels tot kunst verheven en wint daar zelfs prijzen mee. VI oranje is, om met Anja Meulenbelt te spreken, de schaamte voorbij. En het volk geniet ervan, zonder zich te realiseren dat juist Derksen de verpersoonlijking is van wat er mis ging bij oranje. De Duitsers blijken over een realistischer inschattingsvermogen te beschikken dan de Nederlanders. Wij zijn nogal met onszelf ingenomen. Het beste-jongetje-van-de-klas syndroom. Kijk mij eens! Goede voetballers, die als team falen op beslissende momenten. Geen collectief. Zou dat iets met onze volksaard te maken hebben? Zijn wij misschien eerder pingelaars dan teamspelers? Zit het niet in onze genen om ons aan een groter geheel ondergeschikt te maken? Nee, integendeel. Normaal gesproken wordt het hoofd van eenieder die dat lichaamsdeel boven het maaiveld waagt uit te steken er hier onmiddellijk afgehakt. Doe normaal man, dan doe je gek genoeg. Dat is de Nederlandse norm. Alleen voor voetballers en de Johans geldt die niet. De fans, samen voor oranje, zijn een oranje collectief, het elftal is dat juist niet. De voetbalwereld is zo ongeveer de enige bedrijfstak, die we hier nog - zij het soms met frisse tegenzin - aan de Balkenendenorm laten ontsnappen. Wij hunkeren naar mensen die zich aan de grijze massa ontworstelen, naar witte raven. Maar dan moeten ze wel presteren! Winnen! Het betaald voetbal, het Nederlands elftal is voor velen van ons een soort van collectieve ontsnapping uit het grijze middelmatige bestaan. Allerlei lieden veroorloven zich in die bedrijfstak gedragingen waarbij in het normale mensenleven de nodige vraagtekens geplaatst kunnen worden. Kortom, het voetbal is geen afspiegeling van de normale maatschappij . In het voetbal moet je juist excelleren of, als je dat zoals Johan Derksen niet kunt, opvallen om iets te bereiken. En dat staat op heel gespannen voet met wat wij Nederlanders normaal en acceptabel vinden. Vanwege dat spanningsveld ontstaan er bij onze acteurs al snel sterallures. En het manco van dit Nederlands elftal is nu juist dat we teveel spelers hebben, die zichzelf een ster vinden. Wijs er twee aan bij de Duitsers, bij de Grieken, bij de Italianen, bij de Fransen, bij de Tsjechen, bij de Spanjaarden, bij de Engelsen en bij de Portugezen. Die weten allemaal, dat ze zich niet meer dan een van die soort kunnen permitteren. De andere tweeëntwintig spelers zijn nodig om die ene in het gareel te houden. Dat was maandagavond mooi te zien toen Balotelli door zijn medespelers de mond gesnoerd werd, toen hij iets tegen zijn trainer wilde roepen. Kunt u zich voorstellen dat Robben of Sneijder zoiets overkomen zou zijn?